Page 8 - 06-09-1403-1845 Sazandegi
P. 8
بررسی رویدادهای تاریخیحافظه سال هفتم شماره 1845 08
سهشنبه 6آذر 1403
توزیع :نشر گستر امروز61933000 : سازندگی :روزنام هسیاسیواجتماعی صاحبامتیاز:حزبکارگزارانسازندگیایران مدیرمسئول:سیدافضلموسوی سردبیر:اکبرمنتجبی عکس :رضا معطریان مدیرهنری :رضا دول تزاده
زیرنظرشورایسیاستگذاری:سیدحسینمرعشی(رئیس) ،محمدعطریانفر،محمدقوچانی،علیهاشمی،سیدعلیرضاسیاس یراد،امیراقتناعی
ویراستار :سعیده آرینفر حروفچین :مجتبی دیدگر نشانی :تهران ،پاسداران ،نگارستان پنجم ،پلاک ، 8تلفن 22841262 :چاپ :امید نشر ایرانیان88537168 -9 :
تقویم عاقبت شیخ کارنامه :خاطرات هاشمی 1380
راوی زندگی به مناسبت سالگرد درگذشت صادق خلخالی
یادی از جعفر شهری مطهــری در این بخش پنهان بود .ایشــان نخســ توزیر بودم و در واقع از جریانهای نیره خادمی افراطدراختلاف 144
چندیــن بار به آقای خلخالــی تلفنی تذکر کشــور اطلاع صحیحی نداشتم ».تابستان
جعفر شــهری ،نویسنده دادند .من خودم یکی دو بار را شاهد بودم. همان سال هم حکم اعدام ۹۴نفر را در گنبد گروه تاریخ سهشنبه 3مهر
و پژوهشــگر تاریــخ مثلا در مورد اعــدام هویدا معتقد بودند که کاووس صادر کرد .روایتی از سیدمصطفی
در شــب تاجگــذاری نباید عجله شــود .تلاش کردنــد که با امام میرســلیم دربــاره نگاه خلخالی بــه اعدام صادق خلخالــی به تندروی در روزهای برنامه اصلاح وزارت اطلاعات
احمدشــاه قاجار در یکی تماس بگیرند و آن شــب موفق نشــدند و هست که نشان م یدهد در آن سالها خیلی پــس از انقلاب معروف اســت و نامش به آقای مصطفی واعظطبسی[ ،فرزند آقای عباس
از قدیمیترین محلههای تصمیم داشــتند ،صبح با امام صحبت کنند ســخت بر اعدام پافشــاری داشته است. تنهایی در آن ســالها وحشت میساخت. واعظطبسی ،تولیت آســتان قدس رضوی] آمد.
تهــران ،عودلاجــان بــه اما هویدا را همان شــب اعدام کرده بودند. میرســلیم سال ۱۳۹۸در پاسخ به این سؤال او تنهــا در 40روز حکــم اعــدام 430نفر توضیحاتی در مورد سوءاستفاده افرادی از برادرش
دنیا آمــده بود و 5آذر ســال 1378از دنیا رفت معتقد بودند که نباید عجله شود .فضا طوری «آیا این جمله برای آقای خلخالی اســت از سیاســتمداران دوره پهلــوی و مخالفان ناصر و به خصوص شخصی به نام تاجیک داد که
و پیکرش در قطعه هنرمندان دفن شــد .شرایط بود که گاهی کار دست امام هم نبود .شهید که حالا اعــدام میکنیم اگــر بیگناه بود، جمهوری اسلامــی را صادر کرد و از همان منجر به پروندههای موجود و ممنو عالخروج شدن
خانوادگــی او را از همان زمان کودکی به ســمت مطهــری در یک ســخنرانی که او شــده و گفت به تذکرات او توجه نشــده است.
کســ بوکار برد و با اینکه بیشتر از چند کلاس به همان روزها داشتند ،گفتند برخی م یرود بهشت؟» گفته اســت«:بله از این زمان گامهای تکقطبی شــدن ترتیــب ملاقات با آقــای [عباســعلی] علیزاده،
مدرسه نرفته بود اما این سبک زندگی در روزهای از جوانان هســتند که م یگویند، حرفها میگفتنــد .حتی بدتر از این کارها جامعه ایران را برداشت .خلخالی [رئیسکل دادگستری استان تهران] داده شد.
کودکــی و نوجوانــی ،فرصت شــناخت زندگی گلوله هم حیف است که ما خرج هم انجام م یدادند .من خبر داشتم که برخی اما منتقدان زیادی پیدا کرده بود آذسـربـافیرجاحنیـ-ـآدقاریعل[ا‌ُیاُحدف]، سفیرمان در جمهوری
روزمــره مــردم را به او داد .مدتــی در یک دکان اینهــا میکنیــم .در حالی که از از همراهان ایشان برای اینکه مجوز ورود به بنابراین در سالهای آخر زندگی قضایی -آمد .گفت ،لغو
ریختهگری قاشــق و چنگال شاگردی میکرد و نظــر اسلام حتی حقــوق یک یک خانه را بگیرند ،برخی از مواد مخدر یا به انزوا رفت .شــاید برای بیرون [رئیسجمهــور آذربایجــان] به ایــران به خاطر
بعد هم به صورت شــاگرد در یــک دکان دلاکی مجرم هم باید محفوظ باشد و ما موارد دیگر را به داخل منزل پرتاب میکردند آمدن از همین انزوا ،تلاش کرد به کارشــکنی طرف ایرانی از تهیه بیانیه مشترک بود
که استادش در آن به کارهای سلمانی ،جراحی، حــق نداریم بیش از مجازاتی که و بعــد به اهالی خانه میگفتنــد ما آمد‌هایم اصلاحطلبان نزدیک شود و حتی که ایران برخلاف‌گذشــته ،حاضر به محکو‌م کردن
سنتگری و طبابت مشغول بود ،کار کرد و برخی دادگاه اسلامــی برای یک مجرم برای تفتیــش و … بالاخره این قبیل کارها درهفتمین دوره انتخابات ر یاست ارمنستان [به خاطر اشغال منطقه قرهباغ] نبوده و
از معارف ادبی و علوم را در آنجا آموخت .از تمام درنظــر گرفته ،مجــازات کنیم. زیاد‌هرویهایی بود که اوایل انقلاب صورت جمهــوری بــه محمــد خاتمی از اشکالتراشیها در وزارت امورخارجه و جاهای
مطالب و اصطلاحاتی که از زندگی مردم و کوچه این رویکرد شهید مطهری بود. رای دارد؛ تلاشهایــش البتــه دیگر در همکاریهای دو کشور شکایت نمود.
و بازار یاد گرفته بود بعدها در تالیف کتابهایش، بالاخره در پشت صحنه تا جایی میگرفت». نتیجه نداد و در نهایت هم پنجم آقای [حســن] داناییفر[ ،معــاون اداری و
استفاده کرد .احمد اشرف درباره او نوشته است که توان داشت ،سعی کرد جلوی آذر ســال 1382بر اثــر بیماری مالی دبیرخانه مجمع تشخیص مصحلت نظام]
کــه در دوران زندگی با جماعت بزرگی از مردمان تندرویهــا را بگیرد اما واقعیت Wانتقاد از خلخالی درگذشت .سازندگی به مناسبت آمد و گفت ،شــرایط پیشآمده ،فرصت طلایی
اداری و بازاری و صنفهای مختلف شــهر آشنا این اســت که شــرایط روزهای سالروز درگذشت نخستین حاکم برای حل مشــکلاتمان با آمریکاست؛ شب،
شد و با بسیاری از آنان دوستی و رف توآمد برقرار اول انــقلاب به گونــ های بود که ســالها پس از انقلاب بسیاری از افراد، شرع دادگاه انقلاب به بخشی از آقای [محمود] واعظی[ ،معاون ســابق وزارت
کرد.این نوع زندگی اجتماعی و داشــتن روابط گاهی حتی اگر امام هم دســتور انتقاداتــی را متوجــه نحوه صــدور احکام زندگی و دیدگاهها درباره عملکرد امورخارجــه] هم چنیــن نظــری را میگفت.
نزدیک و گســترده با هر گروه و قشــر از مردم و م یداد که اعدامی صورت نگیرد، اعدام از سوی خلخالی کردند؛ نمون هاش در آقای مسیح مهاجری[ ،مشــاور رئیسجمهور
تامــل در اجتماعات و آداب و رســوم و شــیوه برخی کاری میکردند که قبل از صحبتهای حاج ابوالفضل توکلیبینا یکی او پرداخته است. و مدیرمســئول روزنامه جمهوری اسلامی] از
زندگی و روابط اجتماعی آنان ،جملگی مجموعه آنکه دستور امام برسد یا رسان های از قدیمیترین و مورد اعتمادترین نزدیکان موذیانه عمــل کردن وزارت اطلاعات نســبت
دانستهها و عقاید و آراء شهری را شکل داد .پدر شــود ،طرف اعدام شده باشد و امام خمینی است .او همان کسی است که Wآنچه پیش از انقلاب به [پرونــده برادرش] ،ریی س دفتــر معاون اول
و مادرش در همان دوران کودکی از هم جدا شدند امام در برابر عمل انجام شــده، ماجرای امضای حکم اعدام خلخالی توسط گذشت رییسجمهور ،نمونههایی را گفت.
و او خاطرات تلخی از زندگ یاش داشت .شهری قرار بگیرد .اصلا معلوم نیست که خود امام خود او را تعریف کرده است .آنها برای اینکه عصر آقای [علی] یونســی ،وزیــر اطلاعات
درباره مادرش میگو ید« :مادرم بیش از هر چیز به نشان دهند خلخالی در صدور حکم اعدام محمدصادق صادقیگیوی در همراه آقای [محمد] پورفلاح[ ،معاون و یژه وزارت
سواددار شدنم توجه داشت و در ناامیدی و کوتاه هم از همه آن اعدامها راضی باشند». دقت نــدارد ،حکم اعــدام او را در برگ های سال ۱۳۰۵در شهرستان خلخال اطلاعات] آمدند .برنامه اصلاح وزارت را توضیح
شدن دســتش در تلاش زندگی با پدرم که مرا از نوشته در میان برگهها گذاشته و امضایش را به دنیا آمده بود و به همین دلیل به خلخالی دادند و از تعویــض معاونتهای ویژه و امنیت به
او گرفته .عطف نظر به جانب پیشه و کس بوکار Wحضور در صحنه طبس همگرفت هاند.توکلیبینامیگوید«:حکمرابه شــهرت یافت .خانــواده او مذهبی بودند عنــوان گامهایی در جهت مســتق ل کردن وزارت
را ترغیب میکــرد ،با تکیه زیادتر به کار بازویی. دکتر بهشتی نشان دادیم و گفتیم :ببینید که بنابرایــن طبیعی بود که پــس از تحصیلات از گرایشهای سیاســی یاد کرد و در مورد مسائل
میگفت ،ســرمایه مرد زر کلاه و جهاز و پشتوانه خلخالی در اردیبهشــت ســال 1358 ایشان چگونه کیلویی عمل میکند تا جایی ابتدایی به تحصیل درعلوم حوزوی مشغول افغانستان و آمر یکا و حوادث جاری و راجع به یک
زن باید زیر چارقدش باشــد؛ یعنی دانش فکری برای حضــور در صحنه حادثــه طبس در که حکم اعدام خــودش را هم ندیده ،امضا شود .به حوزه علمیه قم رفت و در همانجا کیس [= پرونــده] در مورد نیازها توضیحاتی داد.
و مغز کارآمد برای مرد که با یک ارائه فکر و بروز ۴۰۰کیلومتــری تهران به آنجا اعزام شــد و کرده اســت .آی تالله بهشتی گفت :انقلاب بود که با مصطفی خمینی آشنا شد .از زمان گفتند که در دوران اشــغال کویت ،شایعاتی در آن
اندیشه افراد و موسسه و جماعتی را بتوانند اداره بعد عک سهایی از او منتشــر شد که مورد ما اسلامی است و من تا زنده هستم ،ایشان تبعید امام خمینی ،فعالیتهای سیاســی را باره بوده؛ مطالب شبیه افسانه است.
کرده به اختیار آورده و رهنمون بشود» .او درباره اعتــراض جیمــی کارتر ،رییــس جمهور را کنار میگذارم .لذا آقای خلخالی را پس شــروع کرد و در همان سال به زندان افتاد. شــب میهمان رهبری بودم .گفتند ،شورای
پدرش م ینویســد« :پهلوان پنب های بود که فقط آمریکا قرار گرفــت .اگرچه خلخالی گفته بعد از آزادی هم به واســطه فعالیتهایی که عالــی امنیت ملــی را راهنمایــی کرد‌هاند که از
زورش به ضعیف م یرســید .پدری که از بزرگی بود که اعزام شــده بود تا مطمئن شــود که از چندی بیرون انداخت». علیــه حکومت پهلوی داشــت ،چند بار به همــکاری با آمریکا پرهیز کننــد و اقدامات ی که
و سرپرســتی فقط تنبیه ،توبیخ ،زجر و شکنجه از اجســاد آمریکاییها ،مراقبتهای لازم شهید مطهری یکی از دیگر از افرادی بود شــهرهای مختلف تبعید شــد اما به نوعی بوی ضعف و ســازش بدهد ،نکنند .از کمکاری
را آموخته بود» .شــهری علاقه زیادی به نوشتن به عمل آورده شــده اســت .او حدود یک که همان زمان هم درباره اعدامها به خلخالی انقلاب برای او آغاز مسیری بدون بازگشت و عــدم جمعبندی آنهــا ناراض یانــد .در مورد
داشــت بنابراین از سال ۱۳۲۹به طور حرف های به دهه بعد در گزارش روزنامه نیویور کتایمز تذکراتی م یداد اگرچه ظاهرا بیشتر اعتراض [آقای حبی بالله محمدیان] امامجمعه زاهدان و
کار جمعآوری مطالب تاریــخ تهران روی آورد. در بــاره آن صحنههــا گفته بود که داشــته بابت این بوده که در اعدامها تعجیل نشود. بود. مســأله صدور مجوز برای روزنامههای جدید و
نصرالله حــدادی ،تهرانپژوه ،دوســتی و رابطه با یــک چاقوی کوچک جیبــی ،تکههای علــی مطهری در یکــی از گف توگوهایش [پرونده] رییس‌دفتر معاون اول رییسجمهور و
استاد و شاگردی عمیقی با او داشت از نخستین پلاســتیکی و کثیف موجود بــر روی کفن در برابر این ســوال که چرا شــهید مطهری Wشروع مسئولیت نیز [عفو] آقای عبدالله نوری هم صحبت شد.
ملاقات خود در 21تیرماه سال 1362میگوید که اجساد آمریکاییها را جدا میکرده تا اجساد در مــورد تندرویها در اعدامها ســکوت گفتند ،فردا مواضع جدیدی اعلام میکنند.
همزمان با عید سعید فطر در خان هاش در خیابان آنــان را در کفنی تمیــز و پاکیزه و مطابق با کرد ،پاسخ داده است«:واکنشهای استاد محاکمــه ســران حکومــت پهلوی به
ارم تجریش شکل گرفته است« :وقتی وارد اتاق آیین اسلامی منتقل کنند .صادق خلخالی عهــده او قرار گرفته بــود ممکن بود حتی چهارشنبه 4مهر
شــدم هم ه جا مملو از کتاب بــود .از همان روز اما جز حاکم شــرع دادگاههــای انقلاب، بدانــد تاریخ چگونه از او یاد خواهد کرد اما گزارش پرونده ناصر طبسی
تا هشــتم آذرماه ۱۳۷۸که به دیدار حق شتافت ســم تهای دیگری هم داشت؛ سرپرست مخالفتش با امام نتیجه نداشت؛ در نهایت آقای [محمدرضا] عباسیفرد[ ،عضو حقوقدان
این دوستی و رفاقت پایدار ماند .گفتن و نوشتن کمیته مبارزه با مواد مخدر ،نماینده مردم قم این مسئولیت را پذیرفت و کار را شروع کرد. شــورای نگهبان و نماینده مجلــس خبرگان]
از جعفر شــهری خود چندین جلــد کتاب لازم در مجلس شورای اسلامی دوره اول ،دوم و بیس توچهارمینشببهمنماهسال1357 آمد .در مورد وظایــف کارپردازی برای خبرگان
دارد .او و همــه تجربیاتــش از زندگی در تهران، سوم ،نماینده مردم استان تهران در مجلس نخستین احکام روی پشتبام مدرسه رفاه و مســائل شــورای نگهبان و پذیرش مشاورت
گنجین های عمیق و گرانبها برای تهرانیهاست». خبــرگان دوره اول بود اما در دوره چهارم و تهران اجرا شــد و ارتشــبد نصیری رئیس ریاســتجمهوری به پیشــنهاد آقای [محمد]
۵جلد طهــران قدیم 6 ،جلد از تهــران در قرن دوره دوم مجلس خبــرگان رهبری به دلیل ساواک ،ســپهبد رحیمی فرماندار نظامی خاتمــی ،توضیحاتــی داد .آقــای مصطفــی
ســیزدهم و مجموعــه 3جلــدی زندگینامه او عدم اعتقاد و التزام عملی به اسلام توســط تهــران ،ناجی فرمانــدار نظامی اصفهان و واعظطبسی آمد .نتیجه مذاکرات خود با آقای
شامل :گزنه ،شکرتلخ و قلم سرنوشت که حاوی شــورای نگهبان رد صلاحیت شد .زندگی خســروداد فرمانده هوانیروز و ۲۰تن دیگر [عباســعلی] علیزاده[ ،رئیسکل دادگســتری
نکات بسیار جذاب و ناگفته از زندگی مردم تهران او از این بعد در انزوا گذشــت ،با عضویت اعدام شدند .جنجالیترین حکم خلخالی اســتان تهران] را گفت و وقتی خواست ،همراه
در اواخر قاجــار و اوایل پهلوی دوم ازجمله آثار در مجمع روحانیون مبارز شاید میخواست اما دربــاره امیرعباس هویدا نخســ توزیر او به ملاقات بیایند .شــب ،آقایــان علیزاده و
مرحوم شــهری درباره تهران است.او زمانی که بــه اصلا حطلبان نزدیک شــود امــا او را محمدرضا شــاه بود و بسیاری از انقلابیون مصطفی طبسی به منزل آمدند و گزارش پرونده
دفترچه آمار بلدیه تهران به دستش رسید ،نگارش نپذیرفتنــد .روایتی هــم از فاطمه صادقی، از جمله مهندس بازرگان مخالف آن بودند
کتاب مشاغل را دست گرفت و در این کتاب بیش دختر او وجود دارد که دوم خرداد سال 76 ولی پادرمیانیها نتیجه نــداد و او را اعدام ناصر طبسی را دادند.
از هزار شغل منقرض شده یا درحال انقراض را با به خاتمی رای داده و از دخترش هم خواسته کرد .در هجدهمین روز بهار ســال 1358
تمام ابعاد فرهنگی ،ظرایف و لطایفش تعریف و اســت ،این کار را انجام دهد .در نهایت نیز خلخالی ،هویــدا را در زندان قصر محاکمه
شــیخ محمدصادق صادقیگیویخلخالی کرد در حالی که تلفنها را قطع کرده بود تا از
توصیف کرد. در ٧٧سالگی درگذشت و بسیاری از کنار اعمال نفوذها جلوگیری کند .هو یدا در دفاع
از خود گفته بود«:من یک مهره کوچک در
مرگش عبور کردند. سیستم بودم و این سیستم بود که حکومت
میکرد نه من و نه افراد .این ساواک بود که
کشور را اداره میکرد و من در صورت ظاهر
