Page 4 - 10-09-1403-1848 Sazandegi
P. 4
تاز‌ههای ادبیات و هنرکافه سال هفتم شماره 1848 04
شنبه 10آذر 1403
آه از آن رفتگان بیبرگشت دریچه :تحلیل عادات
جایگاه فرهنگ در هرم نیازها
ارتباط رفاه اقتصادی و رشد فرهنگی
یادبود نویسندگان و فعالان ادبیات کودک و نوجوان در مراسم یاد بعضی نفرات
Wنم یتوان متصور شوم که نیست Wدیگر بابا نیستم فقط پدرم مراســم یادبود محمود حکیمی ،منیژه وکیلــی ،محمدعلی علومی، حسن محرابی
کورش صفوی ،امیلی امرایی ،بتول فیروزان و اکرم امینی با عنوان «یاد
ندا عابد ،مدیر مجلۀ آزما هم در ســخنانی از کوروش صفوی یاد بعضی نفرات» ،پنجشنبه ۸آذر در محل انجمن نویسندگان کودک و پژوهشگر
کرد و گفت« :او آنقدر زنده و شــوخطبع بود که بعد از گذشت بیش از
یک ســال نمیتوانم متصور شوم که نیست .او با ترجمه و کتابهایش مهدی فیروزان ،نویســنده و فعال فرهنگی ،ســخنان خود را دربارۀ نوجوان برگزار شد.
دریچــ های را دربــاره زبانشناســی باز کــرد اگــر فار غالتحصیلان «عنحوتامن ًا«دوسمساعت دخترش بتول فیروزان با شــعر هوشنگ ابتهاج (سایه) با فریــدون عموزاد‌هخلیلی ،رئیــس انجمن نویســندگان کودکان به ســینما دورتئاجتاــمرع،هتیماراآژمامِِرطانبتوشعـاـاتر ،بوازخدیریددازکتگاالرب،یرهفاتنی
زبانشناســی داریم به دلیل چیزهایی اســت که او نوشــت .صفوی ســوختن» (آه از آن رفتگان ب یبرگشت) آغاز کرد و گفت: و نوجوانان با اشــاره به اینکه این نشســت برای یادبود نویسندگان و نقاشــی و
خل قوخوی مهربانی داشــت .عاشــقان ه معلم بود ،بچ هها را دوست نداریــد ،حا لوهوای خــودم را بگویم ،حا لوهوای یک پــدر که فرزند فعالان ادبیات کودک و نوجوان برگزار م یشــود ،گفت« :از آنجا که حتی میزان تماشــای تلویزیون در حداقل میزان خود قرار
داشت و اولین مترجم کتاب «دنیای سوفی» بود .اصل کتاب به زبان خودش ،آن هم یک دختر را ازدســت‌داده است .بعد از او احساس کردم نویسنده با آثارش تعریف م یشــود و وجود و هویت او ،قلمش بوده دارد .به همین جهت برای ترغیــب مردم به فعالی تهای
آلمانی نوشــته شده اما او از زبان انگلیسی ترجمه کرد؛ درحال ی که به دیگر بابا نیســتم ،فقط پدرم .پدر دو پســر شاخ و شمشاد اما بابا نیستم. و اثری که برجای م یگذارد ،م یتوانیم بگوییم این عزیزان در میان ما فرهنگی ،اقدامات فراوانی نیز صورت گرفته که مهمترین
آلمانی مسلط بود و وقتی دلیل این موضوع را پرسیدم ،گفت تا کتاب به بتول هم دختر عاد یای نبود .اگر یکی از تعاریف انسان ،انتخاب و عمل هستند و ه مچنان می توانیم از نقش و احساس و دانش آ نها استفاده آن تخصیص یارانه مالی برای فعالیتهای فرهنگی است
باشد ،بتول آدم اخلاقی چه در انتخاب و چه در عمل .بسیار سخ تکوش کنیم» .سپس علی کاشف یخوانساری ،نویسنده و از اعضای انجمن امــا تاکنون این اقدامات تأثیر قابــل توجهی درخصوص
زبان آلمانی به دستم برسد ،دیر میشود». بداوردد:.بآتســشیارحفسرـدـارختلاکقهبی،سمینارضبســطووزانمنعتدقهادسی بتودو ُب.عسدودیگگدروسچویزگرادلتهنمگرایه نموی‌یکسننیدمگاازنچکنودد دکووسـنـوجتواونهدمرکاسرمخاناننیکهگافخیت:رًا«در این مراسم یادی افزایش اســتقبال از فعالیتهای فرهنگی نداشته است.
علیرضا حافظی ،نویســنده و از اعضــای انجمن هم دربارۀ منیژه دلیل این امر چیست؟ در این خصوص هم البته تحقیقات
وکیلی ،همسرش گفت« :همسرم مراحل متفاوت اســت که ب هموازات آتش از دســ ت دادن اتفاق م یافتد .آتش ب همرور رفع از میان ما رفتند و جا یشــان خالی است .این متعددی صورت گرفته است اما نتیجه قطعی گرفته نشده
و متضادی را ســپری کرد؛ ایامی در داستا نهای حداقل کاری است که به پاس یک عمر دوستی اســت ،زیرا به نظر م یرسد یک نکته اصلی مغفول مانده
فولکلور آذربایجا نشرقی کار کرد و ایامی داستان و آن این اســت که نیازهای فیزیولوژیک مقدم هستند و
نوشت و بعد هم ب هشــیوه داستا نگویی بزرگان و و همراهی از ما برم یآمد». فعالیتهــای فرهنگــی در اجتمــاع فعالیتهایی ثانوی
فنون داستا ننویســی در ادبیات کهن پرداخت، هســتند .در این خصوص یکی از بنیادیترین نظریهها،
م یخواســت بداند چه فنونی در داستا ننویسی Wایرا ندوست مسلمان نظریه روانشناســی رفتاری سلسلهمراتب نیازهای مازلو
بزرگان داشتیم اما نتیجۀ تحقیقاتش عرضه نشده اســت .مازلو معتقد بود نیازهــای فیزیولوژیکی و روانی
اســت؛ چون فکر م یکنم ناتمام باشد .او قصه ســیدمحمدعلی رفیعی ،نویســنده و منتقد انگیزه اعمال ما هستند .تئوری مازلو بیان میکند اعمال
نیم هبلندی هم دارد که برای ویراســتاری به من ادبــی ،در ســخنانی مکتــوب دربــاره محمود ما به دلیل نیازهای فیزیولوژیکی و روانشناختی خاصی
ســپرد اما ویراســتاری نکردم و از این کار پرهیز حکیمی ،گفت« :حکیمی درباره شخصی تهای است که از ابتدایی به پیچیده پیشرفت میکنند.
گوناگون نوشــت که همه یک ویژگی مشــترک آبراهام مازلو برای اولینبار مفهوم سلسلهمراتب نیازها
داشتم». داشــتند و آن خدمــت بــه ایران و پیشــرفت و را سال ۱۹۴۳در مقال های باعنوان «نظریه انگیزش انسان»
ســربلندی ایران بود .حکیمی ایرا ندوست بود و و بار دیگــر در کتاب بعدی خود «انگیزه و شــخصیت»
Wمراقبم بود م یشودامادلتنگیباقیم یماند.البتهایندلتنگیارزشساختم یدهد، مسلمانی معتقد .ایران را با اسلام م یخواست اما اسلامی که آ گاهی مطرح کرد .این سلســلهمراتب نشان م یدهد افراد قبل از
ما این انرژی منفی را به کارهایی که او داشــت ،تبدیل کردیم و نتیجه کار و آزادی و عدالــت با خود بیاورد .رفاه ،امنیت ،پیشــرفت ایران را به اینکه سراغ سایر نیازهای پیشرفتهتر بروند ،برای برآوردن
اســدالله امرایی ،مترجم و پدر نیلوفر امرایی هم با بیان اینکه وقتی شک لگیری«جایزهتفکرانتقادی»بود.چونخودشفردسخ تگیریبود مردمش ببخشیدو ...نوشــت ههای او با همه تنوع و موضوع و قالب، نیازهای اساســی انگیزه دارند .در حقیقت مازلو بیشــتر
لیســت را نگاه میکردم دیــدم صاحبعزا همه هســتم و با هر کدام باسخ تگیریکارم یکنیم.جلساتای نچنینیهمآدمرامنقلبم یکندو در جه تگیری در راســتای تحقق این ویژگ یها و ســتیز با موانع آن علاق همند بود بداند چه چیزی مردم را خوشــحال میکند
خاطر‌های دارم ،گفت« :نیلوفر مانند هر دختر دیگری عشــق و علاقۀ است .حکیمی ستای شگر امیرکبیر ،مصدق ،شریعتی و بازرگان بود. و برای رسیدن به آن هدف چه میکنند؟
هم آدم را خوشحال م یکند». بسیاری از اهالی امروز فرهنگ ،محمود حکیمی را خاطره ناب دوران مازلــو بهعنوان یک انســا نگرا معتقد بــود مردم میل
خاصی به پدر داشت و در واقع یکجورهایی مراقب من بود. ذاتی به پیشرفت و شکوفایی دارند اما برای رسیدن به این
بســیاری از فعالیتهای عا‌مالمنفعه نیلوفر خبر نداشــتیم و بعد Wنبایدهنرمند مهجور باشد نوجوانی خود م یدانند». هدف نهایی ،تعدادی نیاز اساســی دیگر ازجمله نیازهای
از مرگش بود که متوجه این موارد شــدیم .نیلــو در خانه یاور مادرش فیزیولوژیکی باید برآورده شــود .نیازهای فیزیولوژیکی
بود ،کمک من بود .او با کتاب بزرگشــده بود و اســباببازیهایش دیگر سخنران این مراسم ،عرفان علومی ،فرزند محمدعلی علومی Wمراقبتی که نشد شامل آنهایی است که برای بقا حیاتی هستند .چند نمونه
کتاب بود و تا آخر هم همینطور بــود ،باقی صالحاتش کتابخان هاش بود که در ســخنانی مکتوب درباره جهانبینی این نویسنده گفت« :او از نیازهــای فیزیولوژیکی عبارتند از :غــذا ،آب و نفس
اســت؛ کتابخان های در روستای دورافتاد‌های در کهگیلوی هوبویراحمد در دوره نوجوانی با آرمانهای انقلابی و عدالتخواهی آشــنا شده بود وحید نیکخــواهآزاد ،تهیهکننده و نویســنده هم در ســخنانی به كشــيدن .علاوه بر نیازهای اولیه تغذیه ،هوا و تنظیم دما،
و چون پتانسیلش را داشــته این مفاهیم در روح و روانش اثر گذاشته خاطرهبازی درباره کیومرث پوراحمد پرداخت و گفت« :بعد از اینکه نیازهای فیزیولوژیکی شامل سرپناه و لباس نیز میشود.
و مدرس های در تایباد». و این موضوعات در آثار و رفتارش نمود داشــت .زندگ یاش بهخاطر پوراحمد رفت ،خیل یپیش آمد که از من میپرسیدند بالاخره چی شد مازلــو فرزندآوری را نیز در این ســطح از سلســل همراتب
ارزشهایی که به آن معتقد بود ،پر بود از مشــکلات و سختیها .پدرم که کیومرث از دنیا رفت؟ حر فوحدیث و شایعه دربارۀ این اتفاق زیاد گنجاند ،ز یرا برای بقا و تکثیرگونه ضروری است .در سطح
Wامید را از هم دریغ نکنیم آدمــی کمتوقع و قانع بــود .او فقط میخواســت حداق لهایی برای اســت .شاید مهم باشد که چطور از دنیا رفت اما مه متر اینکه چطور دوم سلسلهمراتب مزلو ،نیازها کمی پیچیدهتر میشوند .در
زندگی داشــته باشد و کلب ه کاهگلی داشــت و با شناختی که از او دارم زندگی کرد؟ چقدر حیف مدیران فرهنگی ما حواسشــان به افرادی این ســطح نیاز به امنیت اولویت دارد .برخی از نیازهای
رضا نساجی ،جامعهشناس و مدیر انتشارات مردمنگار هم سخنران کلبــه کاهگلی را به کاخ ترجیح م یداد .آثــارش تحتتأثیر ارزشهای مثل کیومرث که با تلاش شــخصی ،مــرارت و خون جگرخوردن و اساسی امنیت و ایمنی عبارتند از :امنیت مالی ،سلامتی و
پایانی مراســم بــود که دربارۀ اکــرم امینی صحبت کرد .او با اشــاره والا و روحیــۀ عدالتخواهی خواهد بــود و مخاطب باید ربط موارد با صرف بودجۀ عمومی و آزمون و خطا اســتاد شــد‌هاند و به جایی تندرستی ،ایمنی در برابر حوادث و جراحات ،یافتن شغل،
به اینکه دوســتی را از دســت داده ،گفت« :ناراحتی دیگرم از جنس داستان را رمزگشایی کند تا متوجه اصل پیامها شود .وظیفه کسانی که م یرسند ،مراقبت لازم را ندارند .فیلمسازان ما به مراقبت نیاز دارند، دریافت بیمه درمانی و مراقبتهای بهداشتی ،کمک مالی
فقدان همنســل خودم است .نسلی که گاهی امیدی برای زندگی ندارد میخواهند تصمیمات فرهنگی در سطح کلان تأثیرگذار باشد ،باید یاد متأســفانه آخرین فیلمهای فیلمسازان مطرح ما ،بدترین فیلمهاست به حساب پ سانداز و نقل مکان به محل های امنتر ،همگی
و به همین دلیل زندگ یای تشــکیل نداده و فرزندی ندارد .از آســمان بگیرند هنر و فرهنگ چیســت؟ فرهنگسازی چطور اتفاق م یافتد؟ علتش هم مشــخص است ،آن شــأن و جایگاه بالایی دارند ،نیروی نمونههایی از اقداماتی هستند که با انگیزه نیازهای امنیتی
و زمین اندوه میبارد .حســرت و انــدوه ،بیمارهای عجیب یوغریب، بســیاری خونجگر خوردن باسرسختی و مقاومت در راه ناهموار ،به جوانی هم ندارند که به هر دری بزنند و هر شــرایطی را بپذیرند .چون و ایمنی انجام میشــوند .ســطوح ایمنی و فیزیولوژیکی
ســرطان و گاه انتحار در جوانان را میبینیم که حقشان نیست .انتحار کوهی از دانش تبدیل شــدند .چرا نباید از آنها اســتفاده شود .نباید شأنشــان رعایت نمیشــود ،کار را کوچک میکنند که عملی شود. سلسلهمراتب نیازهای مازلو با هم آنچه را که اغلب بهعنوان
امر روانشناسانه نیست ،بلکه امر جامعهشناسانه است .شاید جوانان در جامعۀ هنرمند و هنرمندان اینقدر مهجور باشــد .پدرم معتقد بود پووردارحممصداوحبمهههرایجوییکیهبدادتشرتینند،فیلصمرهیاحًًیاشگافتن‌هارنادساایلنههاا بیلآایخیراسساختتنکهد «نیازهای اساسی» نامیده میشود ،تشکیل م یدهند .در
بســیار دوندگی کنند اما ب ه جایی نرسند .برایمان اندوه میبارد و باید فرهنگ و هنر به درد جامعه اکنــون نمیخورد .من و خواهر و مادرم سانسور سرشان آورده .امیدوارم در دورۀ جدید دیگر اینطور نباشد». سطح بعد نیازهای اجتماعی قرار دارد .نیازهای اجتماعی
هوای هم را داشته باشیم .امید را از هم دریغ نکنید .امید شاید عینیت افتخار میکنیم ،ارثی که پدرمان برایمان گذاشت ،ارث معنوی بود».
نداشته نداشته باشد .امید مانند چک بیمحل است و شاید لازم است
این چک بیمحل را به هم قرض بدهیم تا فرد چند دوام بیاورد».
در سلسلهمراتب مزلو شامل محبت ،پذیرش و تعلق است.
در این ســطح نیاز به روابط عاطفی رفتار انسان را به پیش
میبرد .برخــی از مواردی که این نیــاز را برآورده م یکند
عبارتند از :پیوندهای دوستانه ،روابط خانوادگی ،حضور
در گروههای اجتماعی و ســازمانهای مذهبی .در سطح
چهارم سلسلهمراتب مزلو نیاز به قدردانی و احترام است.
هنگامی که نیازهای سه سطح پایین برآورده شد ،نیازهای
احترام شروع به ایفای نقش برجستهتری در رفتار انگیزشی
میکنند .در این ســطح ،جلب احترام و قدردانی دیگران
اهمیــت فزایند‌های پیدا میکند ،زیرا مردم باید احســاس
کنند که دیگران برایشان ارزش قائل هستند .مشارکت در
فعالیتهای حرف های ،موفقیتهای تحصیلی ،مشارکت
ورزشی یا تیمی و سرگرمیهای شخصی ،همگی میتوانند
در برآوردن نیازهای احترام نقش داشته باشند .در نهایت
در بالاترین سلسلهمراتب مازلو ،نیازهای خودشکوفایی و
پیشــرفت وجود دارند که فعالیتهای فرهنگی نیز بخش
موهضمعیی اتزنآهنایهای؛سبایت.د بمقدیدهمای اتآسـنـقبتًابًل براراییدافسرادتیفابرایه بمه اشیدهن
باشد .مازلو با اشاره به این نیازها مینویسد« :آنچه که یک
انسان میتواند باشد ،باید باشد».
