Page 5 - 16-11-1403-1901 Sazandegi
P. 5
05 سال هفتم شماره 1901 پیشنهادهایی برای دیدنتماشا
سهشنبه 16بهمن 1403
ادای دین به سردار هور
دیدگاه :یادداشت سینمایی
دو فیلم اسفند و اشک هور دو بخش از زندگی علی هاشمی را به تصویر کشیدند
دو پارگی
درباره فیلم بچه مردم
مهرزاد دانش
منتقد
فیلم بچه مردم با انواع پدیدههای جدی شــوخی میکند؛
از چگونگی مرگ در زیر آوار زلزله گرفته تا تســخیر سفارت
آمریکا به دست دانشجویان خط امام ،از موضوع حساس سر
راه گذاشــتن اطفال معصوم و نگهداریشان در مراکز خیریه
گرفتــه تا مبــارزات گروههای ضدانقلاب در دهــه ،۱۳۶۰از
عارضه لارنژکتومی و دستگاه صوتی ارتعاشی گرفته تا ماجرای
شب زفاف ،از تفأل به دیوان حافظ گرفته تا التهابات سیاسی
منتهی به انقلاب .شــوخیها هم ک موبیش در یک چارچوب
مشــخص با زمینههای بصری مناســب و منســجم شکل نمایی از فیلم اسفند نمایی از فیلم اشک هور
گرفت هاند که در روایتی پویا و ترکیب شــده با نریشــن و متن
پیش م یرود .فیلم فرا زونشیبهای خود را هم دارد ولی روال و نظامی علی هاشــمی بپردازد ،زندگــی خانوادگی و رابطه او با میکشــد .از فعالیتهــای اطلاعاتــی او در جنگ ،چگونگی از میــان این 33اثر ،دو فیلم ارگانی «اســفند» و «اشــک
ک موبیشمتعادلیراحفظمیکند.اماهمهاینهاتاقبلازورود مادرش را به تصویر م یکشــد .در واقع ایــن فیلم بیش از اینکه نقشــهبرداری از هور و اصرارش بر انجام عملیــات از روی آب هور» راوی یک موضوع مشــترک درباره شــهید علی هاشمی
ماجراهای فیلم به جبهه جنگ است .وقتی شخصیت اصلی فیلمــی درباره این ســردار و فعالیتهای او در جنگ باشــد به روایتمیکندودرنهایتنشانم یدهدکهفعالیتهایاطلاعاتی معروف به «سردار هور» هستند .هرچند حضور این دو فیلم در
داســتان ســر از جبهه جنگ درمیآورد ،ابتدا گمان م یرود زندگی شخص یاش میپردازد .تابســتان 1402خبرهایی درباره او چطور باعث موفقیت عملیات بدر از روی هور میشود .سال جشنواره امسال تصادفی اســت و از قبل برنام هریزی نشده بود
این فضا هم مثل فضاهای قبلی در پرورشــگاه و آرایشگاه و ساخت ســریالی درباره زندگی شهید علی هاشمی منتشر شد. 1401خبرهایی منتشــر شــد درباره اینکه دانش اقباشاوی قرار اما بازی روزگار چنان شــد که برای ســردار شهیدی که سالها
خانه تیمی و کبابی و ...مشــحون از شــوخیهای متناسب سریالی که براساس کتاب «قرارگاه سری نصرت» با فیلمنام های است ،فیلمی ســینمایی با محوریت زندگی شهید علی هاشمی مورد ســرزنش و تهمت قرار گرفته و خانوادهاش طرد شدند ،دو
بــا حا لوهــوای موقعیت اســت ب هویژه که پیــش از این هم از مهدی سجادهچی و کارگردانی مهدی جعفری قرار بود جلوی بسازد .حتی خبرها تا جایی پیش رفت که شایعه حضور این فیلم فیلم در یک جشــنواره به نمایش درآید تا تصویر درست ،شفاف
فیلمساز یک چشمه از شوخی با جبهه جنگ آمده بود؛ آنجا دوربین برود .این سریال سومین محصول اقتباسی مرکز سریال در میان آثار جشنواره آن سال هم بسیار شنیده م یشد .اما ساخت و ماندگاری از او در اذهان تماشــاگران و علاقهمندان به سینما
رکزهمندردتگاصنوباراشتماهیلر ییکاکماًازًلدمتوفاشوــتخترصسییمت پشسدهربووددندخت.ارماجزواهن،ی سوره است .مهدی جعفری که با ۲فیلم « ۲۳نفر» و «یدو» نام آن بســیار طولانی شــد و حتی در میانه کار ،مادر شــهید علی بهجا ماند .پیش از این هم در مستند «زیر صفر مرزی» ساخته
خیــال باطل! فیلم پس از چند شــوخی خیلی رقیق و ب یمزه خود را در میان فیلمسازان دفاع مقدس جا داده ،حالا با «اشک هاشــمی درگذشت و اقباشاوی بابت اینکه نتوانسته فیلم را پیش مهدی افشــارنیک به زندگی و ماجرای شهادتش پرداخته شده
سر اســامی و اصطلاحات رمزی مربوط به عملیات جنگی، هور» ،ســهگانه خود را به پایان رســاند .جعفری غیر از سابقه از مرگ او آماده کند ،ابراز تاسف کرد .اقباشاوی خود نویسندگی و ســه کتاب به نامهای «هوری»« ،گمشدهی من» و «قرارگاه
ی کدفعه ژانر عوض میکنــد و از فضای کمدی به فیلمهای کارگردانی ،مدیر فیلمبرداری و مستندســاز با سابق های است. این فیلم را بر عهده داشــت و ابتدا با نام «قرارگاه ســری» مجوز سرینصرت»دربارهاینشخصیتومجاهد تهایشبهنگارش
معناگرایانه در ترکیب با ژانر بومی دفاع مقدس م یرسد و فاز او در ســ یونهمین جشنواره فیلم فجر ســیمرغ بلورین بهترین گرفته بود .فیلم با سرمایهگذاری و پشتیبانی سازمان فرهنگی اوج درآمده بود .اما ســینما حق خود را به این سردار جوان شهید ادا
و فضا توأمان تغییر مییابد و هر چه هم پیشتر م یرود ،دامنه کارگردانی را برای فیلم سینمایی «یدو» و سیمرغ بلورین بهترین تولید میشد .اما جلیل شعبانی ،تهیهکننده فیلم هم پیش از کامل نکــرده بود که حالا با این دو فیلم بخش زیــادی از فعالیتها،
این تغییر وســیعتر مییابد و به همان نسبت اوضاع شعاریتر فیلم از نگاه ملی را برای فیلم « ۲۳نفر» از س یوهفتمین جشنواره شــدن آن فوت کرد و تهی هکنندگی به مهاجر توحیدپرست سپرده
و گ لدرشتتر میشــود و در نمای واپسین حتی حا لوهوای فیلم فجر دریافت کرد و امســال با این فیلم پرتره-جنگی در این تاثیرش در جنگ و زندگی شخصی او را به تصویر میکشد.
شد .نام فیلم هم به «اسفند» تغییر پیدا کرد. «اسفند» به کارگردانی دانش اقباشاوی ،حضور او در جبهه
دوره از جشنواره حضور دارد. «اشــک هور» اما بیش از اینکه بــه فعالیتهای اطلاعاتی و نق شاش در اتحاد میان اعــراب ایرانی با فارسها را به تصویر
فیلمهای عاشورایی هم به خود میگیرد.
بدیهی اســت این به معنای ناخوشایندی فیلمهای جنگی
یا آثاری با گفتمانهای دینی نیســت بلکه مشــکل بر ســر به نگاهی به فیلم بچ ه مردم
همخوردگی هارمونی ســبک و اســلوب است .فیلم بچه مردم
گویی دو کارگــردان و فیلمنامهنویــس دارد :یک کارگردان/ یک خلاقیت شیرین
سناریســت بخش تا قبل از جبهه را نوشته و ساخته و نفر بعد
بخش دیگر را .هر چه در بخش اول ظرافتهای طنازانه بصری
و موقعیتی و شــخصیتی وجــود دارد ،در بخش دوم جدیت و
عصاقور تدادگی و بهرهگیری از نمادهای مستعمل پرواز و ابر «بچــ ه مردم» را شــاید بتوان یکی از درخشــانترین یاسمن خلیلیفرد
و این چیزها .این وســط خود داستان اصلی هم به فراموشی و فیلمهای جشــنواره امسال به شمار آورد .فیلم روایت
خود را در قالب فضایی فانتزی ترسیم میکند و موفق منتقد فیلم
در اصل به دورر یختگی سپرده میشود .محور اصلی درام درباره میشود ،فضاســاز یاش را متناســب با داستانش با
جوانی بزرگ شــده در پرورشگاه اســت که در پی والدین خود
میگردد و همه ابعاد داســتان از دوستان و نزدیکانش گرفته تا موفقیتو خلاقیتانجامدهد.فیلم باتنوعگستردهنماها ،بهرهگیریاز رنگهایتن دوتیز ،تصاویر
فاقد پ سزمینه و فیلمبرداری خلاقان ه میلاد پرتوی موفق میشــود فضایی گرم ،شیرین و در عین
حضورش در لوکیشنهای مختلف ،متاثر از همین محور است. پیش م یروند اما از نقط های که این رویکرد تغییر جهت م یدهد و در واقع فیلم دچار تغییر ژانری حال صمیمی بســازد که مخاطب را به وجد میآورد .فیلمنامه مقاطع گوناگونی از تاریخ را روایت
امــا با ورود به جنگ ،انگار ایــن محوریت هم از بین م یرود و
با عبوری گذرا از موضوع پیدا شــدن مادر و ...دوباره به جبهه نیز جای خود را به آن نمالگوهدارنامییممی یشدوهددوکفهضماوقیعیدفاتعهامقیدجسدی پیی ،تدال مخیوکبنعد،ضًًلا تحرانژیو فکضماییسفـاـناتززدیو میکند و ب هرغم پرحجم بودنش روند اصلی داستان دچار افت و سکته نمیشود و ریتم و تمپویش
همان بخش به بعد از را تا پایان حفظ میکند .فیلم جدا از موقعیتهای متعددی که هر یک بسیار هوشمندانه طراحی
جنگ برمیگردیم و شــاهد رزمندگیهای پرحرارت شخصیت حدس پایانبندی فیلم نیز برای مخاطب امر دشواری نخواهد بود .در واقع این شکل از پایانبندی و اجرا شــدهاند ،واجد سکانسهای مهم و درخشان بســیاری است که در ذهن مخاطب ثبت و
اصلی داســتان میشویم که تا اوج و منته یالیه قضیه ادامه پیدا
میکند .البته در سینمای جهان هم بودند فیلمهایی که ناگهان از بیشــتر شکلی تحمیلی پیدا کرده که ســنخیت و همخوانی چندانی با آغاز و میان ه فیلم ندارد .این ماندگار میشوند« .بچ ه مردم» به لحاظ متن دقیق و منسجم است و عناصر دراماتیک داستان با
دولحنی بودن و عدم هماهنگی اسلوبهای ژانری میان آغاز ،میانه و پایان فیلم ممکن است توی انسجام و دقت پرورانده شدهاند .در واقع فرم و زیباییشناسی بصری اثر با محتوای پرمغز و غنی
ژانری به ژانر دیگر تغییر فضا دادهاند که شاید مشهورترینشان ذوق تماشاگری بزند که در ذهن خود تصویر متفاوتی را از فیلم ساخته بود .انتخاب بازیگران آماتور آن درآمیخته و این مجموع ه درســت از درهمآمیختگی نتیجه را به فیلمی تبدیل میکند که نمون ه
فیلم از گر گومیش تا سحر (در ایران با نام از شام تا بام معروف
است) ساخته رابرت رودریگز باشد که در آن از اواسط ماجرا، در کنار بازیگران حرف های از دیگر انتخابهای درست محمود کریمی است .هر چهار بازیگر جوان مشــابهش را کمتر دیدهایم و آثاری با موضوع و مضمون مشــترک با آن نیز هی چ یک در ق دوقواره
فیلم بازیهایی بجا و سنجیده دارند و موفق میشوند بدهبستانهای خوبی را با بازیگران حرف های مقایسه با آن نیستند .تنها اشکال «بچه مردم» ،مشکل دوپارگی فیلمنامه است .فیلم تا جایی که
از موقعیت ســرقت و آدمربایی به ژانر وحشــت آنهم زیر ژانر کار ازجمله گوهر خیراندیش ،رضا کیانیان ،حسن معجونی ،آناهیتا اقبالنژاد و ...داشته باشند. لحن و پرداخت فانتزی خود را حفظ میکند ،عالی است و تکتک عناصرش همبافت و منسجم
خونآشامی و زامبی پرتاب میشویم .اما این تغییر ناگهانی ژانر،
استدلالهای معرفتی دارد که به تبلور روحیات شخصیتهای
اصلی داستان از شکل پنهان در نیمه اول به شکل عیان در نیمه
دوم معطوف است .چنین اســتدلالی در فیلم بچه مردم وجود
ازحاکصجالندیشـگــأـرت می ایزگاییرند؟ت آغییایرواژقانعًًرا ندارد و فیلم جــز دوپارگی،
ندارد .نم یدانم این دوپارگی
خود فیلمساز دوست داشته با تغییر اساسی فاز داستان ،دوسوم
اول فیلــم را نابود کند و یا اینکه توصیــ های از طرف نهادهای
دلســوز بوده که فیلم با ماجرای دفاع
مقدس و جهاد و شهادت و تشبه به
حضرت عباس و ...به اتمام برسد.
اما هر چه هســت ،این دوپارگی به
شدت بر اصالت لحن و هماهنگی
عناصر ساختاری لطمه وارد آورده
است و افســوس را برای اثری که
میتوانســت یکــی از فیل مهای
خوب جشــنواره امســال باشد
برانگیختهاست.
