Page 3 - 21-12-1403-1930 Sazandegi
P. 3
03 سال هشتم شماره 1930 بررسی تحولات سیاسی جهانافق
سهشنبه 21اسفند 1403
دیدگاه:گزارش خارجی
جانشین ترودو
مارک کارنی ،رهبر جدید حزب لیبرال کانادا نتانیاهو به مجارستان میرود خلع سلاح پ.ک.ک دور جدید مذاکره با اروپا
چگونه قرار است مقابل ترامپ بایستد؟
بنیامین نتانیاهو ،نخســ توزیر اســرائیل طی دو هفته آینده به دولت باغچلی ،رئیس حزب راســت افراطی ترکیه خواســتار
مارک کارنی با سابقه ریاست بانک مرکزی دو کشور مجارستان ســفر میکند .این درحالی است که دیوان کیفری خلع سلاح فوری و بیقی دوشــرط حزب کارگران کردســتان اسماعیل بقایی ،سخنگوی وزارت خارجه :ما هیچ توجیهی
مختلف ،پس از نشســتن در جایگاه جاســتین ترودو به بی نالمللی پیشتــر حکم جلب نتانیاهو را به دلیل جنایتهای ترکیه (پ.ک.ک) و گروههای وابســته آن شــد و تاکید کرد
عنــوان رهبر حزب حاکــم ،یعنی «حزب لیبــرال» قرار جنگی در غزه صادر کرده بود .از مسئولان دیپلماتیک اسرائیلی که دوره درگیریهای مســلحانه رو به پایان اســت .باغچلی برای فعال شــدن مکانیســم ماشــه نمیبینیم و فکر میکنیم
خواسته شده برای این سفر آماده باشند .طبق گزارش کانال ۱۳ که متحد رجب طیب اردوغان ،رئیسجمهور ترکیه بهشــمار طرفهای مقابل نیز درحال رسیدن به این جمعبندی هستند
است نخســ توزیر بعدی کانادا شود .حزب لیبرال کانادا تلویزیون اســرائیل ،نتانیاهو طی نشستهایش در مجارستان م یرود ،در ادامه تاکید کرد که ترکیه با وحدت ملی و اقدامات که این موضوع چیزی نیســت که از طریــق آن ب ه عنوان یک
یکشنبه نهم مارس( ۱۹اسفند) ،مارک کارنی را ب ه عنوان
رهبر جدید خود انتخاب کــرد و بدینترتیب او جایگزین موضوعدیوانکیفریبی نالمللیرابررسیخواهدکرد. قاطع ،خودش را از تروریسم خلاص میکند. هرگونه استفاده اابززاچرنبیخنواسهانزدوکاامرتیایزآبگگایهرنیدداورنندس.ب اتحتبمهاتًبا ًلعادوتر
جاســتین ترودو شــد .کارنی در چند روز آینده ،رهبری جدیدگف توگو
با اروپا اواخر اسفند ماه برگزار خواهد شد.
دولت کانادا را نیز بر عهده خواهد گرفت .جاستین ترودو
در تاریخ ششم ژانویه ( ۱۷دی) از سمت خود کنارهگیری
کرد .افزایش مشکلات داخلی و کاهش شدید محبوبیت عبور از بنبست
او در کانادا منجر به این تصمیم شد .با این حال ،او وعده
داده بود که تا زمان انتخــاب رهبر جدید حزب در قدرت
باقی بماند.
تــرودو در ماههــای منتهی بــه کنارهگیــری خود با
فشارهای فزایندهای از درون حزبش روب هرو شد .کاهش
اعتماد اعضای حزب به او ،نظرسنجیهای ناامیدکنندهای ایران چگونه از مجرای منطق واقعگرایانه «کنت والتز» به تعادلبخشی قدرت روی آورد؟
را به دنبال داشــت .در این نظرســنجیها ،رقیب اصلی
او« ،پییــر پوآلییور» از حزب محافظــهکار با اختلافی همچنان تهدیدی جدی اســت؛ فعال شــدن آن میتواند ایران را بار شرایطی ،هدف اصلی ایران دیگر نه گسترش نفوذ بلکه باید تقویت توان
دورقمی از ترودو پیشی گرفته بود .مارک کارنی با کسب دیگر تحت فصل هفتم منشور ســازمان ملل قرار دهد و تحریمهای داخلی بهمنظور مقاومت برابر فشارهای داخلی و خارجی باشد.
نزدیک به ۸۶درصد آرا با اختلافی چشمگیر در انتخابات فلجکننده را احیا کند .این ابزار ،اگرچه از نظر سیاســی تضعیف شده محسن عسکریجهقی
رهبری حزب لیبرال پیروز شــد .او در نخستین سخنرانی Wب نبستمذاکره
خود بهعنوان رهبر جدید حــزب ،موضعی قاطع در برابر هنوز موثر است و نمیتوان آن را نادیده گرفت. عضو هیاتعلمی دانشگاه
تهدیدهای دونالد ترامپ ،رئیسجمهوری ایالاتمتحده، تاریخدیپلماســیایراننشــانم یدهدکهمذاکرهبــاآمریکاهمواره آزاد اسلامی واحد تهرانجنوب
اتخاذ کرد. Wسناریوهایپی شرو موضوعی حســاس و آکنده از بدبینی بوده اســت .حتی در زمان برجام
اداود:سپ«کسسصیرادرحتتًًلاانامشب اردسوتگفکهتا:قت«دصاوندالماد کارنی هشدار گف توگوهــا میان ایران و آمریکا مســتقیم نبــود و از طریق گروه 5+1 در جهانی که تعادل قدرت به ســرعت درحال تغییر اســت ،ایران در
تضعیف کند». را -1تداوم وضعیت کنونی :ادامه سیاســت «آســتانه درگیری» با امید به پیش رفــت .جمهوری اسلامی که تجربه فشــار حداکثــری و خروج یکی از حساسترین موقعیتهای تاریخ معاصر خود قرار دارد .سیاست
ترامپ .همانطور که م یدانیم ،او تعرفههای ناعادلان های بهبود اوضاع از طر یق متحدان شرقی یا کاهش فشار غرب .اما این مسیر، آمریکا از برجام را پشــت سر گذاشــته ،مذاکره را بیش از آنکه ضرورتی خارجــی جمهوری اسلامی که زمانی با راهبرد «نه جنگ ،نه مذاکره» و
بر کالاهایی که تولید میکنیم ،محصولاتی که میفروشیم باتوجهبهانزوایمنطق هایوشکنندگیاقتصادی،میتواندبهتزلزلبیشتر اســتراتژیک ببیند ،ابزاری تاکتیکی م یداند ،ابزاری که فقط در شرایطی تکیه بر نفوذ منطق های تعریف میشد ،اکنون برابر واقعی تهایی سخت و
و شیوه کس بوکار ما اعمال کرده است .او به خانوادهها، خاص و بــا تضمینهایی محکم به کار گرفته میشــود .اظهارات اخیر غیرقاب ل انکار به آزمون گذاشــته شده است .ایران تا پیش از این با توسل
کارگران و کس بوکارهای کانادایی حمله کرده است و ما منجر شود و ایران را برابر فعالسازی اسنپبک آسیبپذیرتر کند. مقامات ازجمله سخنان رئیسجمهوری در مجلس شورای اسلامی که به این راهبرد و تلفیق آن با صبر اســتراتژیک کوشید ضمن مقاومت برابر
نمیتوانیم اجازه دهیم که موفق شــود» .وی تاکید کرد که -2توافقغیرمنتظره :چرخشــی ناگهانی بهسوی مذاکره برابر با آمریکا آشــکارا از مخالفت صریح رهبر انقلاب با مذاکره و گف توگو با آمریکا ز یادهخواهیهــا از درگیری مســتقیم با غرب اجتناب کــرده ،همزمان از
کانــادا تا زمانی که «آمریکاییها به ما احترام نگذارند» به شــاید با میانجیگری روســیه ،چین یا قطر که طی آن ایران بخشــی از مذاکرهآشــکارباآمریکادوریجویداماتحولاتپرشــتابمنطق هایو
سیاست اعمال تعرفههای تلافیجویانه خود ادامه خواهد خواستههای خود را فدا کند تا فشارها را کاهش دهد .تجربه تاریخی نشان پرده برداشت ،گواه این مدعاســت .در شرایط کنونی با اقتصادی تحت جهانی در کنار مشکلات داخلی و فشارهای اقتصادی ،تداوم این راهبرد
داد .او افزود« :ما به دنبال ایــن درگیری نبودیم اما وقتی م یدهدکهایران،تصمیمهاییغافلگیرکنندهگرفتهاست. فشار و فقدان متحدان منطق های ،ایران شاید بیش از هر زمان دیگری به
کســی چالش را آغاز کند ،کاناداییها همیشه آمادهاند». - 3دیپلماســی پویا از موضع قدرت :سناریویی که در آن مذاکره نیاز داشته باشد اما بدبینی تاریخی و فقدان اعتماد ،این مسیر را به را با چالش مواجه کرده اســت .شــاید زمان آن رسیده که
سپس با اشارهای به ورزش ملی کانادا گفت« :آمریکاییها ایــران با درایت از ظرفیتهای دیپلماتیک خود برای تبدیل ایران به منطق واقعگرایانه کنت والتز ،نظریهپرداز برجسته
نباید دچار اشتباه شــوند؛ در تجارت ،همانند هاکی ،این تهدیــد به فرصت اســتفاده م یکند .در این مســیر ،ایران بنبستی دیپلماتیک تبدیل کرده است. روابــ ط بی نالملــل روی آورد .والتز معتقد اســت که در
کاناداست که پیروز خواهد شد». میتوانــد از یک میانجی بیطرف مانند قطر و نه روســیه جهانی بیقانون و آنارشیک ،دولتها برای بقا باید از طرق
مارک کارنی پیــش از ورود به سیاســت ،نقشهای یا چین براســاس تاکتیک مثلثبندی هنری کیسینجر در Wبازیگران میدان :از تهدید اسرائیل تا میانجیگری روسیه گوناگون اعم از مذاکره ،مقاومت ،سازش یا ترکیبی از آنها به
کلیــدی در مدیریــت بحرانهای مالی ایفا کــرده بود .او مذاکرات آمریکا و چین بهره برده تا بدون مذاکره مستقیم تعادلبخشی به قدرت روی آورند .این چارچوب نظری نه
به عنوان رئیس بانک مرکزی کانادا توانســت کشور را از بــا آمریکا ،توافقی محدود اما موثر شــکل دهد .بهعنوان میان بازیگران این صحنه ،اسرائیل و روسیه نقشی تعیینکننده دارند. فقط کلید فهم تصمیمات گذشته ایران است بلکه میتواند
بحرانهای اقتصادی عبور دهد .در سال ۲۰۱۳با تصمیم مثالتوقفموقتغنیسازیدرسطوحبالا وذخیرهسازی اسرائیل ،با استراتژی جنگ فرسایشــی ،با ایران مقابله میکند .نتانیاهو شک لدهنده گزینههای پی شرو نیز باشد .شرایط اقتصادی
نخســ توزیر وقت بریتانیا ،بوریس جانســون ،به عنوان آن به صورت امانی نزد کشــوری ثالث مورد اعتماد طرفین اکنون در موقعیتی اســت که نمایش تجاوز بــه ایران را با حمایت ضمنی وتغییراتچشمگیردروضعیتمتحدانمنطق هایونیابتی
رئیس بانک مرکزی انگلســتان منصوب شــد و نخستین ب ه عنوان گامی اعتمادســاز در ازای رفع تحریمهای نفتی، دولت جدید آمریکا اجرا میکند و ب هزعم خود قصد دارد ،ضرب های قاطع ایران در کنار متحدی چون روســیه ،جمهوری اسلامی را
فرد غیرانگلیسی بود که از زمان تاسیس این بانک در سال بازگشــت به سوئیفت و آزادســازی داراییهای بلوکهشده به ایران وارد کند .اظهارات رئیس جدید ستاد مشترک ارتش اسرائیل که در موقعیتی قرار داده که باید اســتراتژی جدیدی طراحی
۱۶۹۴این سمت را بر عهده گرفت. ســال 2025راسالجنگباایرانخواند،هرچندمیتواندادعاییگزافهو کند .این وضعیت میتواند به مسیرهای متفاوتی بینجامد:
انتصاب او در بریتانیا با اســتقبال گستردهای از سوی ایران ،میتواند اولین گام باشد. اغراقآمیز تلقی شــود ،بیانگر تداوم تقابل اســرائیل با تهران است .با این تداوم سیاســت کنونی ،توافقی برابر و غیرمنتظره با آمریکا ،یا چرخشی
هر دو جناح سیاســی روب هرو شــد چراکــه مارک کارنی این ســناریو با تکیه بــر رویکــرد عملگرایانه دونالــد ترامپ که به حال،هر جومرجاحتمالیناشــیازچنیناقدامیممکناســتباهدف اســتراتژیک که عزت و بقای جمهــوری اسلامی را توأمان تضمین کند.
در ســطح جهانی به عنوان یک چهره برجسته اقتصادی دنبال «معامله» اســت و بیش از درگیری به کسب «جایزه صلح نوبل» اســرائیلبرایثباتمنطق هایدرتضادباشــد؛ازای نرو،اسرائیلبازبان در این تحلیل از منظر کنت والتز با نگاهی واقعگرایانه به بازیگران کلیدی
شــناخته میشــد .در دوره مدیریت او ،کانــادا یکی از م یاندیشــد ،میتواند اقتصــاد ایران را احیا کنــد ،بیآنکه به اصول نظام تهدید میکوشــد ،آمریکا و غرب را در جبهه خــود متحد نگاه دارد و از و مولفههای اصلی وضعیت جاری همچون پرونده هســت های و مکانیسم
نخستین کشــورهای بزرگی بود که توانست از آسیبهای خدش های وارد شود .از منظر علمی ،این رویکرد با نظری ههای کلاسیک سوی دیگر با تقویت معاهده ابراهیم و انزوای بیشتر ایران و تداوم جنگ
بحران مالی سال ۲۰۰۸خارج شود .جنگ تجاری دونالد روابط بی نالملل مانند واقعگرایی کنت والتز ه مراستاست .همانطور که فرسایشــی ،جمهوری اسلامی را به تداوم فرســایش وادارد .در مقابل، ماشه (اسن پبک) این سناریوها را بررسی میکنم.
ترامپ و اظهارات او درباره تبدیل کانادا به پنجاهویکمین ایران در ســال ۱۹۸۸با پذیرش قطعنامه ۵۹۸از یک جنگ فرسایشــی روســیه که خود را میانجی بالقوه میان ایــران و آمریکا معرفی کرده بیش
ایالت آمریکا ،خشم بســیاری از کاناداییها را برانگیخته خارج شــد و در ۲۰۱۵با برجام فشــار اقتصادی را کاهش داد همچنین از آنکه شریکی استراتژیک باشد ،ایران را اهرمی در بازی قدرت با غرب Wدیپلماسی پویا در سایه خطر
اســت .بسیاری از مردم سفرهای خود به ایالاتمتحده را روابط خود با عربســتان ســعودی را احیا کرد ،امروز نیز میتواند با این میبیند تا از این رهگذر ،مشکلات خود را حل کند .مذاکرات اخیر آمر یکا
لغو کردهاند و تا حد امــکان از خرید کالاهای آمریکایی و روســیه در عربستان نیز نشــا ندهنده آن است که مسکو حاضر است، جمهوری اسلامی در دهههای گذشــته نشان داده که قادر است در
پرهیز میکنند .افزایش حس ملیگرایی در میان کاناداییها دیپلماسی هوشمند از تنگنای کنونی خارج شود. لحظات بحرانی از سیاستهای انعطافناپذیر به تصمیمهایی عملگرایانه
باعث تقویت موقعیت حزب لیبرال در انتخابات پارلمانی امتیازاتی بگیرد و امتیازاتی بدهد. چرخــش کند .پذیرش قطعنامه ۵۹۸برای پایان جنگ با عراق ،مذاکره
پی شرو شده است .جایگاه این حزب در نظرسنجیها به Wنتیج هگیری مستقیم با صدامحســین ،مذاکرات منتهی به برجام و از سرگیری روابط
طور مداوم در حال بهبود اســت .مارک کارنی با هشدار Wپرونده هست های :اهرم یا تهدید؟ بقاــ ّعّورهبعساـقـلتـاـنه(ودوهبناررم)نمدشیتدییپالزمناموتنههــخارویااریارانسیتراکاثهبـدـراایتتمویهکنودش.منرفدتایر
نسبت به تهدیدهای آمریکا گفت« :آمریکاییها منابع ما، ایران در وضعیت تعیینکننده از سیاســت خارجی خود ایســتاده، جمهــوری اسلامی ایران را میتوان با اســتناد به نظریه واقعگرایی کنت
آب ما ،زمین ما و کشور ما را میخواهند .به آن فکر کنید. جایی که گزینههایش سرنوشتســازند .در جهانی که نظم آنارشیک پرونده هست های ایران،که زمانی اهرمی برای چان هزنی بود ،اکنون والتز تحلیل کــرد که بر بقای دولتها در نظام آنارشــیک بی نالمللی از
اگر موفق شوند ،شیوه زندگی ما را نابود خواهند کرد». والتزی بر آن حاکم اســت ،بقای دولتها مســتلزم تصمیمگیریهای بهپاشنهآشیلآنبدلشدهاست.گزارشهایآژانسبی نالمللیانرژی طریق تعادلبخشی به قدرت تاکید دارد .سال ۱۹۸۸ایران پس از سالها
واقعگرایانه و تعادلبخشــی مداوم به قدرت است .سیاست «آستانه اتمی بهویژه اظهارات رافائل گروســی مبنی بر انباشت اورانیوم غنی جنگ فرسایشی با عراق با پذیرش قطعنامه ۵۹۸از یک مخمصه نظامی
درگیــری» که زمانی ابزار نفوذ منطق های ایران بود ،امروز به چالشــی شده نزدیک به ســطح تسلیحاتی ،فشــار بی نالمللی را تشدید کرده واقتصادیخارجشــد.والتزاســتدلالمیکندکــهدول تهادرچنین
تبدیل شده که هزینههای آن از مزایایش فراتر رفته است .در این میان است .مکانیسم اســنپبک ،که تا مهرماه ۱۴۰۴مهلت قانونی دارد، شــرایطی ،وقتی قدرت نظامی و اقتصادیشان به آستانه بحران م یرسد
سه مســیر اصلی پی شروی جمهوری اسلامی قرار دارد :تداوم وضع برای حفظ بقا به ســازشهای اســتراتژیک روی میآورند .ایران با این
موجود ،توافقی غیرمنتظره با آمریکا ،یا دیپلماســی هوشمندانه و پویا اقدام ،بقای خود را حفظ کرد .به همین ترتیب در مذاکرات برجام در سال
که از موضع قدرت اما با انعطاف عمل کند .در این میان گزینه ســوم ۲۰۱۵ایران با درک فشار تحریمها و نیاز به بازسازی اقتصادی در مواضع
واقعبینانهتر به نظر م یرسد .ایران میتواند با بهرهگیری از ظرفیتهای سخ تگیرانه خود انعطا ف نشان داد و با تعادلبخشی به قدرت خارجی
دیپلماتیک و بدون عقبنشــینی از اصول خود ،تهدیدها را به فرصت (مذاکره با غــرب) فرصتی برای تنفس پیدا کرد .اما امروز ،اســتراتژی
تبدیل کند .اســتفاده از میانجیهایی مانند قطر ،اعمال تاکتیکهای «آســتانه درگیــری»( )Brinkmanship Policyکه زمانــی اهرمی برای
مذاکراتی چندلایه و بهرهبرداری از نیازهای ژئوپلیتیک سایر قدرتها فشــار بر غرب بود ،به شمشیری دولبه بدل شده است .از یکسو ،ایران
میتواند ،راهی برای خروج از بنبســت کنونی باشد .تجربه تاریخی امیدوار است با تکیه بر اتحاد با روسیه و چین برابر فشار حداکثری ترامپ
ایــران نشــان داده که در لحظــات بحرانی ،تصمیمهــای راهبردی و مقاومتکند.ازسویدیگر،شهادتمتحدانمنطق هایچونسیدحسن
انعطافپذیر ضامــن بقای آن بودهاند .امروز نیــز چنین لحظ های فرا نصرالله و اسماعیل هنیه و اقتصادی که زیر بار تحریمها فشار فزایندهای
رسیده اســت؛ لحظ های که نیازمند دیپلماســ یای فراتر از شعارها و را تحمــل میکند ،تداوم این راهبرد را با چالش مواجه م یکند .در چنین
مبتنی بر واقعیتهای قدرت در نظم بی نالمللی است.
