Page 6 - 22-12-1403-1931 Sazandegi
P. 6
تحلیل تحولات اقتصادیتوسعه سال هشتم شماره 1931 06
چهارشنبه 22اسفند 1403
47 85 7 دیدگاه :تحلیل اقتصادی
درصد درصد
درصد تلاش برای توسعه
رشد بودجه محیط زیست سرخپوشی بازار
بازدهی منفی بورس چه چیزی توسعه صنعتی است و چه چیزی نیست؟
براساس گزارش مرکز پژوهشهای مجلس اعتبارات سازمان درمعاملاتدیروزکهباسرخپوشــی 85درصدازنمادهایبازار
محیط زیست در بودجههای سالانه افزایش یافته اما در عین همراه بود ،بیشترین ارزش معاملات خرد به گروه فلزات اساسی در پایان معاملات دیروز بازار سهام ،شاخص کل بورس تهران محمد رحمانی
حالسهماینسازمانازکلبودجهسالآیندهباکاهشروب هرو تعلق گرفت و خودرو ییها و بانکیها هم رتبههای بعدی را به خود بواباعفتد ایز/1383ر1ودزرمعصادملیاتکیاناملجد7دًًا/ب2همزییلیر اویننواکانحادلیسرقاوازطدکنسدت.
بوده است .به بیان دیگر ،اعتبارات بخش محیط ز یست با رشد اختصاص دادند .مجموع ارزش معاملات این سه گروه بیشتر از شــاخص ه موزن هم امروز هفتمیــن روز افت متوالی خود را تحلیلگر اقتصاد
۴۷درصدی نسبت به سال قبل افزایش یافته است .با این حال، 1000میلیارد تومان بود .خروج پول حقیقی از بازار به هفتمین روز ثبت کرد و ضمن رســیدن به کمترین مقدار از 18آذر امسال،
ســهماینبخشازکلبودجهدرمقایسهباسال ۱۴۰۳کاهش خود رسید .با خروج 590میلیارد تومانی دیروز ،خروج سرمایه بازدهی منفی 7درصدی را طی 10روز اخیر به ثبت رســاند. توســعه صنعتــی بهعنوان یکی از ارکان اساســی پیشــرفت
داشتهاست.سازمانمحیطزیستبهبودجهبیشترینیازدارد. حقیقیازابتدایهفتهازمرز 4هزارمیلیاردتومانهمعبورکرد. اقتصادی ،مســتلزم تحــولات عمیق در حوزههــای اقتصادی،
ارزش معاملات خرد هم کمتر از 4400میلیارد تومان بود. اجتماعی و سیاسی است .این فرآیند نهتنها موجب دگرگونیهای
گســترده در این عرصهها میشود ،بلکه خود نیز میتواند تاثیرات
تاکید دارد و اســتدلال میکند که ممنوعیت فروش اعضای بدن ،فقرا را فقر زدایی با فروش کلیه شــگرفی بر ابعاد اقتصادی ،اجتماعی و فرهنگی جامعه برجای
از یک فرصت درآمدی محروم میکند ،درحال یکه افراد ثروتمند همچنان بگذارد .از این منظر ،توســعه صنعتی فراتر از نگاهی محدود به
میتوانند از طریق بازارهای ســیاه یا ســفر به کشورهای دیگر به این نیاز آیا سیاستمداران مجازند فقرا را به فروش اعضای بدن تشویق کنند؟ تجهیزات و کارخانههاســت و ذینفعان آن شامل طیف وسیعی
از جامعه ،از صنعتگران تا عموم مردم ،میشــوند .در بسیاری از
دسترسی پیدا کنند. دوش افراد فقیر م یاندازد و آنها را به قربانی کردن سلامت جسمیشــان سعید خوشبین کشــورها ،صنعت بهعنوان موتور محرکه رشــد اقتصاد شناخته
در مقابل ،اقتصاددانانی که به مســائل عدالــت اجتماعی و نابرابری برای بقا تشــویق میکند .این درحالی است که سیاستمداران ،بهعنوان میشــود و میتواند بهرهوری سایر بخشها را ارتقا دهد و تحرک
حســاسترند ،با این ایده مخالفت میکنند .آنها معتقدند که تشــویق یا تصمیمگیرندگان اصلی ،باید پاســخگوی ناکامیهایی باشــند که به این گروه اقتصاد بیشــتری در اقتصاد ایجاد کند .برای طراحی سیاســت صنعتی،
قانونی کردن فروش اعضای بدن ،به بهرهکشــی اقتصادی از فقرا منجر وضعیت دامن زدهانــد .واکنشهای منفی مردم هم قابل درک اســت؛ دولتهــا باید تصمیــم بگیرند کــه میخواهند از کــدام صنایع
میشــود ،زیرا این افراد اغلب از ســر ناچاری و نه انتخاب آزاد به چنین آنها این ســخنان را نهتنها توهینآمیز ،بلکه نشان های از بیتفاوتی و دور این روزها در شــبکههای اجتماعی نقلقولی از یک نماینده مجلس موجــود حمایت کنند ،چه صنایع جدیدی را تاســیس کنند و در
کاریتنم یدهند.اینگروهاستدلالمیکنندکهچنینسیستمینابرابری بودن سیاستمداران از رنج روزمرهشان میبینند .به نظر م یرسد به جای مورد توجــه قرار گرفته که واکنشهای زیادی به دنبال داشــته اســت. چــه صنایعی پیوندهــای داخلی عملیاتهای تولیــدی را بهبود
را تشــدید میکند ،چراکه فقرا بهعنوان تامینکننده و ثروتمندان بهعنوان توصیههای ای نچنینی ،نیاز به اصلاحات ســاختاری ،تقویت نظام تامین حسینعلی شهریاری که نماینده زاهدان در مجلس شورای اسلامی است ببخشــند .درحالیکه توسعه برخی صنایع در مراحل اولیه توسعه
مصرفکننده عمل میکنند و این روند ب ه جای حل ریش ههای فقر ،آن را اجتماعی و ایجاد فرصتهای برابر اقتصادی است تا کسی مجبور نشود گفته« :هر ایرانی یک کلیه برایش کافی است؛ چه اشکالی دارد یک یاش امکانپذیر اســت و نیازمنــد توانمندیهای فنــاوری محدودی
به شکلی ب یرحمانه تداوم میبخشد .آنها همچنین به مخاطرات سلامتی بین گرســنگی و فروش اعضای بدنش یکــی را انتخاب کند .چنان که را بفروشــد و امرار معــاشکند؟» البته این نقلقول قدیم یاســت و در اســت ،فعالیتهــای دیگر بــه توانمندیهای پیشــرفته متکی
و اجتماعی این اقدام اشاره میکنند و بر نیاز به راهکارهای جایگز ین مانند اشاره شد ،اظهارات اخیر حسینعلی شهریاری ،نماینده مجلس ،مبنی بر ســال 1399مطرحشدهاماطرحمجددآندرفضایعمومیس روصدای هستند و بنابراین توســعه آنها فقط در درازمدت ممکن میشود.
اینکه «چه اشکالی دارد وقتی فرد در فقر است ،کلیه خود را بفروشد»، زیادی به پا کرده است .نماینده مردم زاهدان اغلب با لحنی صریح و بدون در کشــور ما روند توســعه صنعتی از اواسط دهه ۱۳۳۰با شتاب
تقویتنظامتامی ناجتماعییاافزایشاهدایداوطلبانهتاکیددارند. بحثهای گستردهای را برانگیخته است ،ب هویژه با توجه به اینکه ایران از پردهپوشی ،نظراتش را درباره موضوعات حساس اجتماعی ،اقتصادی و قابل توجهی آغاز شد .این درحالی بود که بسیاری از کشورهای
در عمل ،تجربه ایران بهعنوان یکی از معدود کشــورهایی که فروش معدود کشورهایی اســت که خریدوفروش کلیه در آن بهصورت قانونی سیاســی مطرح میکند اما اظهارنظر او درباره فروش کلیه ،واکنشهای توســعهیافته جهان دههها پیش از ایران به این مســیر وارد شده
کلیــه را قانونی کرده مورد توجه اقتصاددانان قرار گرفته اســت .موافقان رواج دارد .اگرچه افراد ممکن است به دلایل مختلف ،ازجمله نیاز مالی زیادی به دنبال داشته است .شاید مهمترین نکته ناراحتکننده این باشد بودند و حدود ۱۵۰ســال از انقلاب صنعتی در اروپا میگذشت.
میگویند ،این سیســتم توانســته کمبود کلیه را تا حدی برطرف کند و به یا انگیزههای شــخصی ،به این اقدام روی آورند ،تشویق فقرا به فروش که عملکرد سیاستمدارانی همچون شهر یاری باعث فقر مردم شده اما آنها این عق بافتادگی تاریخی تا حدی وضعیت نامناســب صنعت در
برخی افراد فقیر کمک مالی کند .اما منتقدان اشاره میکنند که این مدل اعضــای بدن با اصول اخلاقی در تعارض اســت و این مغایرت از چند به جای اصلاح روشهای غلط بــه مردم توصیه میکنند که کلی ه خود را اقتصاد ایران را توجیه میکند .بخشــی از این عدم توســعه ناشی
به افزایش آ گهیهای فروش اعضای دیگر (مثل کبد یا مغز استخوان) و بفروشند .جامعه ایران در دهه اخیر با سرعت به سمت فقر بیشتر حرکت از بیتوجهی سیاســتگذاران و نهادهای قدرت بوده و بخشــی
حتی بازار سیاه منجر شــده و فقر را بهعنوان یک مشکل ساختاری حل منظر قابل بررسی است. ککرودچه اسکــشدت.نابنسابراتیونددررآمزمدانسهارانیهکرهوندسـکـافهرهشهایدیارمدر،دمطبیساعتًًلاباهفرساادبلیدرشتحرالی دیگر نیز تحت تاثیر جریان استعمار در کشور قرار گرفته است .در
نخســت ،از دیدگاه اخلاقی ،اصل کرامت انسانی ایجاب میکند که ردرو ممقاییآوسرنــده.بباایسدادلرهناظیر پدیاشتشها بزارشویمی نکاهچعارضیو ببهدفنراوحتشمااًعا ًل آضاخرییبندنچیخزودی ســالهای پس از آغاز صنعتی شدن ایران ،به دلیل روابط گسترده
نکرده است. انسانها بهعنوان موجوداتی دارای ارزش ذاتی مورد احترام قرار گیرند ،نه باشد که یک فرد ممکن است به فروش آن فکر کند؛ بنابراین فروشندگان با کشــورهایی مانند آمریکا و افزایش درآمدهای نفتی ،بخشی از
ب ه طــور خلاصه ،اقتصاددانان در این موضوع دو دســت هاند :موافقان بهعنوان ابزاری برای رفع نیازهای مادی .تشــویق فقرا به فروش کلیه ،به در چنین بازاری افراد فقیر هستند .شواهد و دادههای موجود از بازار کلیه این درآمدها به توسعه ز یرساختها و صنعت اختصاص یافت .در
کــه آن را فرصتی برای کارایی بــازار و کاهش فقر میبینند و مخالفان که معنای بهرهکشی از شرایط ناچاری آنهاست و این افراد را در موقعیتی قرار در ایران نیز تایید میکنند که بیشــتر فروشندگان اعضای بدن ،افراد فقیر کوتاهمدت ،این روند تاثیرات مثبتی داشت ،اما نوسان قیمت نفت
آن را نقض عدالت و کرامت انســانی م یداننــد .اجماع کلی وجود ندارد م یدهد که ب ه جای برخــورداری از حمایتهای اجتماعی و اقتصادی، هستند .این مساله به طور قطع ناراحتکننده است و به همین دلیل یکی از درســالهای ۱۳۵۳تا ۱۳۵۶بهبروزمشــکلاتاقتصادینظیر
و بحث همچنان باز اســت .شــما چه نظری دارید؟ آیا فکر میکنید این مجبور به قربانی کردن بخشی از جسم خود شوند .این امر بهنوعی نقض ایرادها و اشکالاتی که به بازار اعضای بدن ،ازجمله کلیه ،گرفته میشود، پدیده «بیماری هلندی» منجر شد .پس از آن ،رشد صنعتی ایران
راهکار میتواند فقر را کاهش دهد ،یا فقط صورتمساله را تغییر م یدهد؟ حرمت انســانی تلقی میشــود ،ز یرا فقر را بهعنــوان عاملی برای توجیه بایدن احاسدـثـهتچنکاهنایگرنفبتاازرارممشـیـتوکانلاد متحمامللیی بشاــشددهابنراد کیهافاراحتدمدارًامًلانچداهارهاییکهجازز تحت تاثیر عوامل مختلفی ازجمله انقلاب اسلامی ،جنگ ایران
بهترین واکنش به اظهارات نمایندهای که فقرا را به فروش کلیه برای فروشعضویاز بدن خود نمیبینند.امادرســتاســت که مادر سمت و عراق ،بحران ارزی ســال ۱۳۷۳و تورم بالا در ســال ۱۳۷۴با
رفع فقر تشویق میکند ،باید ترکیبی از نقد سازنده ،پاسخگویی مسئولانه تجارت اعضای بدن عادیسازی میکند. فروشــندگان با افراد بسیار فقیر روب هرو هستیم اما اینطور نیست که بازار چالشهای جدی مواجه شد .با این حال ،از سال ۱۳۷۴به بعد،
و تلاش برای اصلاح دیدگاهها و سیاستها باشد .این واکنش میتواند در دوم ،اصل عدالت اجتماعی یکی از مبانی اخلاقی اســت که بر توزیع فمرقاوبلشیاعنعیضاخیریبددارنا،نباازعارضاییسیبادهونسـصـرففًیًا ادفبارادش ثدر؛وبتهمانیدن مجاعمناعهکهقردارر دسامشتته تولید ناخالص داخلی تا حدی تثبیت شــد و از سال ۱۳۷۵رشد
عادلانهمنابعوفرصتهاتاکیددارد.تشویقفقرابهفروشکلیه،ب هجای باشــند .در بازار کلیه نیز خریدارانی از همه طبقات درآمدی و اجتماعی قابل توجهی در بخش صنعت مشاهده شــد .اما از سال ۱۳۸۴
چند سطح طراحی و اجرا شود. تلاش برای رفع ریشــههای فقر مانند بیــکاری ،نابرابری و ضعف نظام هستند که در بین آنها نیز به طور خاص افراد فقیر وجود دارد ،چراکه یکی دو رویداد مهم بر اقتصاد ایران تاثیر گذاشت :از یکسو ،افزایش
نخســت ،در سطح عمومی و اجتماعی ،لازم است که جامعه مدنی، تامی ناجتماعی ،بار مسئولیت را بر دوش آسیبپذیرترین قشر جامعه قرار از دلایل دچار شدن افراد به بیماریهای کلیوی سوءتغذیه و فقر است. شــدید قیمت جهانی نفت خام موجب رشــد درآمدهای ارزی
رســانهها و فعالان اجتماعی با بیانیهها ،مقالات و بح ثهای عمومی به م یدهد .این رویکرد نهتنها ناعادلانه اســت ،بلکه به تداوم چرخه فقر و کشور شد و از سوی دیگر ،تغییرات قابل توجهی در سیاستهای
نقــد این اظهارات بپردازند .این نقد باید بر مغایرت چنین پیشــنهادی با اســتثمار دامن م یزند ،زیرا افراد فقیر ب ه جای دریافت حمایت ،بهعنوان Wآثار اخلاقی فروش اعضای بدن داخلی و خارجی رخ داد .این افزایش درآمدها بهشــدت واردات
اصول اخلاقی ،کرامت انسانی و عدالت اجتماعی تمرکز کند و نشان دهد را افزایــش داد و بهتدریج توان رقابت صنایــع داخلی را در برابر
کهاینرویکرد،ب هجایحلریش هایفقر،بهبهرهکشیازمحروماندامن منبعی برای سودجویی دیده میشوند. مهم نیست حسینعلی شــهریاری چه زمانی فروش کلیه برای امرار کالاهای وارداتی ارزانقیمت کاهش داد .از ســال ۱۳۸۶به بعد،
م یزند .طرح این موضوع در فضای عمومی میتواند فشار اجتماعی لازم سوم ،از منظر اخلاق پزــشکی ،اصل «عدم آسیب»( (�Non-Malef معاش را به فقرا پیشــنهاد کرده اما اظهارات او نشا ندهنده عمق شکاف رشد اقتصادی و صنعتی ب هطور نگرانکنندهای کاهش یافت .در
)icenceبــر پرهیز از وارد آوردن ضرر بــه افراد تاکید دارد .فروش کلیه، بکیسن ویاقکعهیدرتتزلنهدفگقیرمگرردفمتاوردیشددگها،هاطحیتمفاًاوًل بسـهـیرعوی اشزهاسییازسیتامددایرافنکارسکرتده. ادامه ،تحولات سیاسی و وابستگی روزافزون اقتصاد به واردات،
را برای پاسخگویی نماینده ایجاد کند. ب هویژه در شــرایط فقر و ناچاری ،میتواند مخاطرات جســمی و روانی است اما مساله این اســت که افراد زیادی هم وجود دارند که کلیه خود زمینهســاز تحریمهای گسترده بی نالمللی شــد .در شرایطی که
دوم ،در ســطح قانونی و نظارتی ،نمایندگان دیگر مجلس ،نهادهای جدیبرایفردبهدنبالداشــتهباشــد،ب هخصوصاگراینتصمیمتحت را اهدا میکنند و توصیه سیاســتمداران به فروش اعضای بدن میتواند اقتصاد ایران بهشــدت به واردات وابسته بود ،تحریمهای نفتی و
نظارتــی مانند هیات نظارت بر رفتار نماینــدگان و حتی قوه قضائیه (در فشار اقتصادی و بدون آ گاهی کامل گرفته شود .تشویق به چنین عملی، این افراد را از اهدای عضو پشیمان کند .گذشته از این ،توصیه به فروش بانکی امکان واردات را به حداقل رســاند و صادرات نفت کشور
صورت لزوم) میتوانند به بررســی این اظهارات بپردازند .اگر این سخنان اعضای بدن به فقرا ،نهتنها از نظر اخلاقی و انسانی کار صحیحی نیست، در نیمه دوم دهه ۱۳۹۰بهشــدت کاهش یافــت .این دو رویداد،
بهعنوان ترویج امری غیرقانونی یا مغایر با وظایف نمایندگی تلقی شــود، این اصل را نادیده میگیرد و سلامت فرد را به خطر م یاندازد. بلکه بهنوعی اعتــراف تلویحی به ناکارآمدی سیاســتها و برنامههای یعنی افزایش واردات و سپس محدودیتهای ناشی از تحریمها،
باید از طریق سازوکارهای رسمی مورد پیگیری قرار گیرد .این اقدام نشان در نهایت ،این نوع اظهارات و سیاســتها میتواند به عادیســازی اقتصادی فقرآفرین اســت .وقتی یک سیاســتمدار که ســالها سابقه نهتنها رشــد صنعتی را متوقف کرد ،بلکه آغاز روند صنع تزدایی
م یدهدکهچنینمواضعیدرساختارسیاسیبدونتبعاتباقینمیماند. تجارت اعضای بدن در میان اقشار محروم منجر شود و جامعه را به سمتی قانونگذاری دارد به جــای ارائه راهکارهای صحیح بــرای درآمدزایی را در اقتصاد ایران رقم زد .درحالی که متوســط رشــد اقتصادی
سوم ،در سطح سیاسی و گفتمانی ،احزاب ،گروهها و شخصیتهای سوق دهد که فقر نه بهعنوان یک معضل اجتماعی که باید حل شود ،بلکه و فقرزدایی ،به مردم پیشــنهاد میکند عضوی از بدن خود را بفروشند، ایران بین ســا لهای ۱۳۷۴تا ۱۳۸۶حدود پنج درصد و متوسط
سیاسی میتوانند با ارائه راهکارهای جایگزین ،مانند تقویت نظام تامین بهعنوان فرصتی برای بهرهکشی اقتصادی دیده شود .این دیدگاه با اصول امیــشــن پکیالمرراانمدناترنقدل،میایاکسنادسکــهًًادآولن راتایوالنویهادتهنامییمداننسـدـ.ئاوزلم،نیاظتروااناجیتیماحعلی رشــد صنعتی 3/9درصد بــود ،در فاصله ســالهای ۱۳۸۷تا
اجتماعی ،ایجاد فرصتهای شغلی و اصلاح سیاستهای اقتصادی ،به اخلاقی مبتنی بر همبســتگی ،حمایت از ضعفا و حفظ کرامت انســانی ه م چنین اظهاراتی میتواند به عادیســازی بهرهکشی از بدن انسانها ۱۳۹۸متوســط رشــد اقتصادی به 0/3درصد و رشــد صنعتی
این اظهارات پاســخ دهند .این واکنش ن هتنها به رد پیشــنهاد غیرانسانی در تضاد اســت و بهجای ارائه راهکارهای ساختاری برای کاهش فقر ،به در شرایط ناچاری منجر شــود ،چیزی که با اصول اولیه کرامت انسانی بــه منفی دو درصد کاهش یافت .حتــی در دوران جنگ ایران و
فروش کلیه کمک میکند ،بلکه بحث را به ســمت راهح لهای واقعی و بدیرکتاعراری ،تضوارمس ،ناتب.رابهرمیچانیقتن،ص اایدنیدییادگساوهءبمهدیجراییتربیارشمهیاسبئویلیعلتلرافقصررفمًًاثبرل عراق ،ارز شافزوده بخش صنعت منفی نشــد و افزایش اندکی را
تشدیدآسیبپذیریفقرام یانجامد. تجربه کرد ،اما رشد منفی صنعت در سالهای اخیر زنگ خطری
پایدار هدایت میکند. جدی برای اقتصاد ایران محســوب میشود .این روند نامطلوب
چهارم ،از منظر اخلاقی و آموزشــی ،میتوان با برگزاری نشستها، Wنظر اقتصاددانان تاکنون اصلاح نشــده اســت .برای مثال ،درحالی که موجودی
مناظرهها و برنامههای آ گاهیبخش ،جامعه و سیاســتمداران را نســبت ســرمایه کل اقتصاد در دهه ۱۳۹۰حدود ۱۰درصد افزایش یافته،
به پیامدهای اجتماعی و انســانی چنین پیشنهادهایی حساس کرد .این نظر اقتصاددانان درباره فروش اعضای بدن برای رفع فقر بهطور کلی موجودی ســرمایه بخش صنعت ۱۴درصد کاهش داشته است.
اقدام به ارتقای سطح گفتمان عمومی و جلوگیری از عاد یسازی اینگونه یکسان نیست و به دیدگاههای نظری ،اخلاقی و عملی آنها بستگی دارد. بنابراین ،در دورههایی که ناپایداریهای سیاسی در کشور تشدید
برخی اقتصاددانان ممکن اســت فروش قانونی اعضای بدن را بهعنوان شده ،شاهد روند صنعت یزدایی در اقتصاد ایران بودهایم .ادامه این
دیدگاهها کمک میکند. راهــکاری برای کاهش فقر و همزمان رفــع کمبود اعضای پیوندی تایید روند ،با توجه به محدودیتهای بی نالمللی ،چالشهای داخلی،
در نهایت ،بهترین واکنش ،پاســخی اســت که ضمن محکوم کردن کنند.ازنظرآنها،ایجادیکبازارتنظی مشدهبرایاعضایبدنمیتواندبه مشکلات زیستمحیطی ،ناترازیهای مالی و بحرانهای بخش
این اظهارات ،بر مســئولیتپذیری سیاســتمداران تاکید کند و خواستار افراد فقیر اجازه دهد از دارایی شخصی خود (بدنشان) برای کسب درآمد انرژی ،چش مانداز مثبتی برای آینده صنعت ایران ترسیم نمیکند.
عذرخواهی رســمی و اصلاح موضع نماینده شــود .این رویکرد ،هم از استفاده کنند و در عین حال ،با افزایش عرضه ،هزینههای مربوط به پیوند در ادامه ،به بررســی روندهای حاکم بر صنعت و تحلیل تحولات
تکــرار چنین اظهاراتی جلوگیــری میکند و هم زمینــه را برای تمرکز بر را کاهش دهــد .این دیدگاه بر اصل خودمختاری فرد و کارایی اقتصادی
سیاســتگذاریهای عادلانه و موثر فراهم میکند .چنین واکنشــی ،با این بخش در کشور پرداخته خواهد شد.
حفظ احترام به جایگاه نمایندگی ،بر لزوم تعهد به ارزشهای انســانی و
خدمت به مردم تاکید دارد و میتواند اعتماد عمومی را که ممکن است با
این سخنان خدش هدار شده باشد ،تا حدی بازسازی کند.
