از صدا افتاده

‌درگذشت سه چهرۀ موسیقی: بهمن رجبی، سیدعلاالدین یاسینی و ابی لیتلز

در روزهای اخیر سه چهرۀ حوزۀ موسیقی درگذشتند؛ بهمن رجبی که به پدر تنبک‌نوازی نوین ایران معروف بود، سیدعلاالدین یاسینی پیشکسوت دف‌نوازی کردستانی و علی‌اکبر عسکریان ذکاء معروف به «ابی لیتلز».

شیفته شاملو
بهمن رجبی، نوازنده و مدرس پیشکسوت تنبک چهارشنبه ۱۹ شهریور در ۸۶ سالگی بر اثر عارضه قلبی درگذشت. بهمن رجبی سال ۱۳۱۸ در رشت متولد شد. از سال ۱۳۵۰ فعالیت حرفه‌ای خود در زمینۀ تکنوازی و دو نوازی تنبک و همکاری با سازهای ملودیک را آغاز کرد. او خود را شاگرد امیرناصر افتتاح از استادان بنام تنبک می‌دانست و آخرین اجرایش مربوط به سال ۱۳۸۴ با ارکستر ملل به رهبری پیمان سلطانی بود.
رجبی، چندین جلد کتاب آموزش تنبک شامل دورۀ ابتدایی، متوسطه و دوره عالی و فوق عالی داشته و نقش ماندگاری در تربیت نسلی جدید از تنبک‌نوازان داشت. نوای تنبک بهمن رجبی در بسیاری از آثار شاخص موسیقی ایران همچون آلبوم «سواران دشت امید» به آهنگ‌سازی حسین علیزاده، «گلچین یک و دو» به آهنگ‌سازی رضا شفیعیان و… ثبت شده است. از آثار شاخص او می‌توان به قطعۀ مشهور «گفت‌وگوی چپ و راست» اشاره کرد که در جلد دوم کتاب «آموزش تمبک» منتشر شده است. او هم‌چنین در تک‌نوازی تنبک، ابداعات مهمی داشت از جمله افزودن ۱۱ نوع ریز به تکنیک‌های این ساز. او معتقد بود، نوازندۀ تنبک باید قدرت و ظرافت اجرایی را هم‌زمان داشته باشد و به نقش خلاقیت در اجرا تأکید می‌کرد. از دیگر نوآوری‌های رجبی می‌توان به بسط و گسترش ریتم‌های مطربی و ایجاد ریزهای شانزده‌گانه اشاره کرد. بهمن رجبی، اشعاری نیز به طنز سرایید که از جمله آن‌ها می‌توان از «صدای پای دمبک» نام برد که اشاره‌ای دارد «به صدای پای آب» سهراب سپهری.
عطا نویدی، پژوهشگر موسیقی ایرانی، پس از درگذشت بهمن رجبی در یادداشتی دربارۀ او نوشت: «رجبی روحی سرکش و بی‌تاب داشت و همین روحیه باعث شد در کلاس حسین تهرانی دوام نیاورد. هرچند تنها چهار ماه از کلاس امیرناصر افتتاح بهره برد اما همواره او را معلم واقعی تنبک و خود را مدیون او می‌دانست. امیرناصر افتتاح، معلمی دلسوز بود که هنرمندان بسیاری از جمله بهمن رجبی، مرتضی اعیان و محمد اسماعیلی را به جامعۀ موسیقی معرفی کرد؛ هر یک از این هنرمندان تأثیرگذاری استادان زمان خود شدند. روح سرکش رجبی از جوانی، او را شخصیتی منحصربه‌فرد ساخت و باعث شد، زندگی را به شکل «بهمن‌گونه و رجبی‌وار» ادامه دهد. نگاه آرمانی به زندگی و روحیۀ مبارزه با بیداد، او را شخصیتی مبارز ساخت که اهل تساهل و تسامح نبود. این روحیه پس از دوران زندانش در وی تشدید شد. او از ریا و تعارفات روزمره متنفر بود و بیشتر از آن‌که بنوازد، می‌نوشت و صحبت می‌کرد. ابایی نداشت که نظرات خود را با صراحت و گاهی تند بیان کند تا جایی که حتی نزدیک‌ترین دوستان و شاگردانش را هم می‌رنجاند. شیفتۀ احمد شاملو بود و خود نیز اشعاری می‌سرود که رد پای این شیفتگی در اشعارش به وضوح دیده می‌شد. در دهه‌های پایانی عمر، رجبی زندگی دشواری داشت و تنهایی را بر ارتباط با دیگران ترجیح می‌داد. او تنها با حلقۀ محدودی از هنرمندان ارتباط داشت و زندگی‌اش را از طریق تدریس و در خانه‌ای اجاره‌ای می‌گذراند و سال‌ها از خانواده و فرزندانش جدا بود. شیوۀ شهریه گرفتن او نیز منحصر به فرد بود: هر شاگرد را جداگانه به اتاق کوچکش دعوت می‌کرد و بنا بر توانایی مالی شاگرد، شهریه دریافت می‌کرد، بدون آن‌که دیگر شاگردان از مبلغ پرداختی یکدیگر مطلع شوند. این روحیه قناعت، او را هر سال حتی با افزایش کرایه خانه محتاج‌تر می‌کرد اما هرگز از آرمان‌هایش دور نمی‌ساخت.»

ابی ناکام
علی‌اکبر عسکریان ذکاء با نام هنری «ابی لیتلز» هم چهارشنبه ۱۹ شهریور در ۷۳ سالگی در لس‌آنجلس آمریکا درگذشت. درگذشت او در شبکه‌های اجتماعی، واکنش‌های گسترده‌ای به دنبال داشت.
ابی لیتلز متولد ۱۳۳۱ تهران بود و در سال ۱۳۴۶ به همراه سه نوازندۀ گیتار (امیر سحابی، هوشنگ رزاقی، ممدول حشمتی) و یک نوازندۀ درامز به نام کوروش، گروه لیتلز را تأسیس کرد و خواننده آن شد. در تابستان همان سال در متل قو به ‌مدت دو ماه و به‌طور حرفه‌ای به اجرای برنامه مشغول شدند. گرچه این گروه در ابتدای فعالیت خود به اجرای آثار گروه‌هایی مانند بیتلز، رولینگ‌ استونز و بی‌جیز پرداخت اما دیری نگذشت که آشنایی و همکاری با آهنگ‌سازان مطرح نسل خود منجر به ساخت ترانه‌های ماندگاری مانند «مهتاب»، «قلب شکسته» و «غریبه» به آهنگ‌سازی سیاوش قمیشی شد. او در فاصله سال‌های ۱۳۵۰ تا ۱۳۵۲ از دنیای موسیقی فاصله گرفت و پس از شهرت ابراهیم حامدی با نام «ابی» پسوند گروه خود یعنی لیتلز را به نامش اضافه کرد. ابی لیتلز در خاطرات خود نقل می‌کند که قرار بود در یونان یک کنسرت مشترک با دمیس روسس، ستارۀ موسیقی یونان اجرا کند که با وقوع انقلاب هرگز میسر نشد. او در سال ۱۳۶۷ به همراه خانواده خود به اتریش و در سال ۱۳۷۸ به آمریکا مهاجرت کرد و در شهر لس آنجلس ساکن شد. ابی لیتلز که در سال‌های اخیر پس از فوت همسرش دچار فراموشی و بیماری قلبی شده بود ۱۹ شهریور در پی یک عمل جراحی قلب در بیمارستان سیدرز ساینای لس‌آنجلس درگذشت.

پیشکسوت دف‌نوازی
سیدعلاالدین یاسینی، پیشکسوت دف‌نوازی کردستان و داور هجدهمین جشنوارۀ ملی موسیقی جوان، جمعه ۲۱ شهریور در ۵۸ سالگی درگذشت. منصور مرادی، نوازندۀ دف کردستان ضمن تأیید این خبر گفت: «متاسفانه لحظاتی قبل خبردار شدیم که استاد سیدعلاالدین یاسینی به علت حمله قلبی در بیمارستان بیجار درگذشت. طی هماهنگی با شهرداری سنندج، پیکر استاد به این شهر منتقل و در قطعۀ هنرمندان به خاک سپرده می‌شود که جزییات بیشتر در خصوص زمان مراسم تشییع پیکر استاد یاسینی متعاقبا اعلام خواهد شد.» علاالدین یاسینی متولد ۱۳۴۶ و از شاگردان برجستۀ استاد خلیفه کریم صفوتی و فرزند استاد صدیق یاسینی از دف‌نوازان مطرح کردستانی بود. تسلط کامل به مقام‌های خانقاهی و مولودی‌خوانی در کنار آموزش افتخاری هنر دف‌نوازی به علاقه‌مندان تا امروز، زمینه حضور صدها نفر نوازنده دف را به عرصه موسیقی فراهم آورده است. برگزاری ده‌ها برنامۀ دف‌نوازی در داخل و خارج از کشور، بخشی از فعالیت‌های این هنرمند و استاد توانمند کردستانی بوده است. داوری در دو دورۀ جشنواره دف‌نوازی رحمت، جشنوارۀ ملی موسیقی جوان و… از دیگر فعالیت‌های هنری استاد یاسینی است. یاسینی روز جمعه گذشته ۱۴ شهریور به عنوان داور موسیقی کردستان ساز دف در هجدهمین جشنوارۀ ملی موسیقی جوان حضور داشت.